08:32:02

1933 Reichstag Yangını ve Hitler’in Kullanımı

Reichstag Yangını, 27 Şubat 1933’te Almanya’nın Berlin kentinde bulunan Reichstag (Alman parlamento binası) binasının yanmasıyla gerçekleşti. Yangın, Nazi Partisi’nin iktidara geliş sürecinde büyük bir dönüm noktası oldu ve Adolf Hitler’in otoriter rejimini pekiştirmek için bir bahane olarak kullanıldı…

Yangının Gerçekleşmesi ve Suçlanan Kişi

Yangın, akşam saatlerinde başladı ve kısa sürede tüm binayı sardı. Olay yerine gelen polis ve itfaiye ekipleri yangının kasıtlı çıkarıldığını düşündü. Yangının sorumlusu olarak Marinus van der Lubbe adında, Hollandalı bir komünist yakalandı.

• Van der Lubbe, işsiz bir inşaat işçisiydi ve yangını tek başına çıkardığını iddia etti.
• Nazi hükümeti, yangını Almanya’daki komünistlerin bir darbe girişiminin parçası olarak sundu.
• Van der Lubbe yargılandı ve Ocak 1934’te idam edildi.

Ancak, yangının gerçekten kimler tarafından çıkarıldığı hala tartışmalıdır. Bazı tarihçiler, Nazilerin olayı kasıtlı olarak tezgâhlamış olabileceğini öne sürerken, bazıları van der Lubbe‘nin tek başına hareket etmiş olabileceğini savunur.

Hitler ve Naziler Yangını Nasıl Kullandı?

Yangın, Hitler ve Nazi Partisi için büyük bir fırsat sundu. O dönemde Adolf Hitler, 30 Ocak 1933’te şansölye olarak atanmıştı, ancak Nazi Partisi hâlâ tam anlamıyla iktidarda değildi. Reichstag yangını, Hitler’in gücünü hızla pekiştirmesi için bir bahane sağladı.

1. “Reichstag Yangın Kararnamesi" (28 Şubat 1933)

Yangından hemen sonra Hitler, Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg’u “Reichstag Yangın Kararnamesi"ni imzalamaya ikna etti. Bu kararname ile:

• Kişisel özgürlükler askıya alındı (basın özgürlüğü, toplantı hakkı ve özel mülkiyet güvenceleri iptal edildi).
• Komünist ve sosyalist parti üyeleri tutuklandı (Naziler, 4000’den fazla kişiyi gözaltına aldı).
• Hükûmete geniş baskı yetkileri verildi (Naziler muhaliflerini keyfi şekilde tutuklayabilir hale geldi).

Bu kararname, Weimar Anayasası’ndaki temel hakları fiilen yok etti ve Almanya’yı tam bir polis devletine dönüştürdü.

2. 5 Mart 1933 Seçimleri ve Hitler’in Gücü Artırması

Yangından sonra Nazi propagandası doruk noktasına ulaştı. Hitler, komünistlerin kaos yaratmaya çalıştığını iddia ederek halkı korkuttu. 5 Mart 1933’te yapılan genel seçimlerde Nazi Partisi, oyların %43.9’unu aldı. Ancak hâlâ çoğunluğu elde edememişti.

Bu yüzden Hitler, diğer sağ partilerle ittifak kurarak ve komünist milletvekillerini yasaklayarak tam kontrolü sağladı.

3. “Yetki Kanunu" (23 Mart 1933)

Hitler, 23 Mart 1933’te Yetki Kanunu’nu (Ermächtigungsgesetz) geçirdi. Bu kanun, hükümete parlamentoyu devre dışı bırakma ve yasaları tek başına çıkarma yetkisi veriyordu.

Bu olaydan sonra:
✅ Hitler diktatörlük yetkileri kazandı
✅ Parlamento fiilen işlevsiz hale geldi
✅ Tüm muhalif partiler yasaklandı

Yangının Arkasındaki Gerçek Ne?

Reichstag yangını hâlâ büyük bir tartışma konusudur.

• Nazi komplosu mu?

  • Nazilerin yangını planladığı ve Marinus van der Lubbe’yi günah keçisi olarak kullandığı iddia edilir.
  • SS ve SA birliklerinin yangını organize ettiğine dair bazı şüpheler vardır.

• Gerçekten tek bir kişi mi yaptı?

  • Van der Lubbe’nin tek başına hareket ettiği ve komünist devrim başlatmak istediği teorisi de bulunur.
  • Ancak, binanın çok kısa sürede büyük alevler içinde kalması, tek bir kişinin bunu başarmasının zor olduğunu düşündürüyor.

Yangın Hitler İçin Bir Bahane Oldu

Her ne kadar yangının failleri tartışmalı olsa da Hitler’in yangını kullanarak demokrasiyi yok ettiği kesindir. Olay, totaliter rejimlerin krizleri nasıl fırsata çevirebileceğinin klasik bir örneğidir.

Reichstag yangını, Nazi Almanyası’nın tam anlamıyla başlamasının ve Hitler’in tam yetki almasının önünü açan en kritik olaylardan biri olarak tarihe geçti.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…