14:49:45

10. yüzyıldan kalma bir İbranice İncil olan Codex Sassoon, Mayıs ayında Sotheby’s’de satışa sunulacak ve bugüne kadar açık artırmada satılan en değerli kitap olabilir.

Sotheby’s’de kıdemli bir Judaica uzmanı olan Sharon Liberman Mintz, Mayıs ayında açık artırmaya çıkacak olan Codex Sassoon için “Dünyanın en büyük hazinelerinden biri." diyor. Ancak şimdilik, bin yıllık İbranice İncil, müzayede evinin New York’taki merkezindeki sıradan bir odada kalabalık bir masanın üzerinde, kağıtla doldurulmuş büyük boy bir ayakkabı kutusuna benzeyen bir şeyin içinde saklanıyor. Dünyanın en değerli kitaplarından biri için pek de göz alıcı bir ortam sayılmaz.

Liberman Mintz ve bir meslektaşı onu kaldırana kadar (26 kiloluk, 15 santim kalınlığındaki asırlık bir parşömen yığınını kaldırmak ne kadar zahmetliyse) Codex’in gerçek ağırlığı ortaya çıkmıyor.

Şimdiden bir kitap ya da el yazması için açık artırma öncesi en yüksek tahmini bedele (30 milyon ila 50 milyon dolar) sahip olan Codex Sassoon, bu baharda satışa sunulduğunda şimdiye kadar açık artırmada satılan en pahalı kitap ya da el yazması olabilir. Bu unvan şu anda, 2021 yılında milyarder Ken Griffin‘e 43,2 milyon dolara satılan Amerika Birleşik Devletleri Anayasası‘nın ilk baskısına ait.

9’uncu yüzyılın sonlarında veya 10’uncu yüzyılın başlarında yazıldığına inanılan Codex Sassoon, Tevrat (veya Pentateuch), Nevi’im (veya Peygamberler) ve Ketuvim (veya Yazılar) dahil olmak üzere 24 kitabın her birini içeren var olan en eski ve en eksiksiz İbranice İncil olduğu için özellikle değerlidir. Ayrıca Ölü Deniz Parşömenleri gibi diğer Judaica el yazmalarında bulunmayan önemli sesli harf ve kantilasyon işaretlerini de içeriyor; yani günümüz İbranice okuyucuları onu anlayabilir.

Liberman Mintz, “Benzerlerine baktık ve hiçbir benzerinin olmadığını fark ettik," diyor. “Dünya çapında milyonlarca insan için büyük yankı uyandıran bir kitap, bu yüzden fiyatının gücüne eşdeğer olduğunu düşündük."

Biblio Dosyası
Bugüne kadar açık artırmada satılan en değerli kitaplar, el yazmaları veya basılı metinler.

1. ABD ANAYASASININ İLK BASKISI: 43,2 milyon dolar
(Sotheby’s, 2021)
2. THE CODEX LEICESTER: 30,8 milyon dolar
(Christie’s, 1994)
3. MAGNA CARTA: 21,3 milyon dolar
(Sotheby’s, 2007)
4. BAY PSALM BOOK: 14.2 milyon dolar
(Sotheby’s, 2013)
5. ROTHSCHILD DUA KİTABI:13.6 milyon dolar
(Christie’s, 2014)
Kaynak: Sotheby’s

Codex Sassoon için Mayıs ayındaki müzayede, zengin bir patron, 200 parça koyun derisi ve tek bir kâtibin bir yıldan fazla süren çalışmasıyla başlayan bin yıllık olağanüstü yolculuğunun son durağı. İncil’i sipariş eden kişi tarihe karışmış olsa da, yüzyıllar boyunca sayfalarına yazılan kayıtlar, akademisyenlerin sonraki sahiplerinin izini kesin olarak sürmesine olanak tanıyor.

Kodeksin bilinen ilk satışı 11. yüzyılın başlarında işadamı Halef bin İbrahim‘in onu İshak bin Hezekiel el-Attar‘a tahmini 37 altın dinara, yani dört kişilik bir aileyi iki yıl boyunca beslemeye yetecek bir paraya satmasıyla gerçekleşmiştir. Daha sonra el yazmasını asla satmamaları şartıyla oğullarına miras bıraktı.

Kutsal Kitap sonunda bugünkü Suriye’de bulunan Makisin’deki bir sinagogun mülkiyetine geçti, ancak küçük köy 13. ve 15. yüzyıllar arasında yıkıldı ve sinagog yeniden inşa edilene kadar onu koruması için bir cemaat üyesine emanet edildi. Sinagog hiçbir zaman inşa edilemedi.

Liberman Mintz, “Tüm bu paratexts bu kitabı heyecan verici kılıyor" diyor ve ekliyor: “Sadece Yahudi ve dünya medeniyetinin temel bir nesnesi olarak değil, aynı zamanda son derece kişisel bir nesne olarak da. Nesiller boyunca aktarılışını izliyoruz ve ben bunu gerçekten heyecan verici buluyorum."

Bombay doğumlu İngiliz akademisyen ve bibliyofil David Solomon Sassoon 1929 yılında satın alana kadar İncil sonraki beş yüzyıl boyunca hayatta kaldı. Halihazırda İbranice el yazmaları, kitaplar ve diğer Yahudilik eserlerinin ünlü bir koleksiyoncusu olan Sassoon, 350 sterlin (bugün yaklaşık 21.000 dolar) ödeyerek bu eseri 1.274 parçalık koleksiyonundaki en pahalı beşinci metin haline getirdi. (En pahalısı Maimonides’in Moreh Nevuchim ya da Şaşkınlar İçin Rehber adlı eseriydi ve bu eser için 91.000 dolar harcamıştı ve şu anda British Library‘ye aittir).

Sassoon (1942’de öldü) Codex’i satın aldığından beri, her ikisi de Sotheby’s‘de olmak üzere sadece iki kez müzayedeye çıktı: 1978 yılında Sassoon‘un mirasçıları tarafından British Rail Pension Fund‘a yaklaşık 320.000 dolara (bugün 1,5 milyon dolar) satıldı ve 1989 yılında 3,2 milyon dolara, yani bugün yaklaşık 8 milyon dolara alıcı buldu. Ve kazanan teklif sahibi neredeyse anında kâra geçti: Codex Sassoon aynı yıl 1 milyon dolara Safra bankacılık ailesinden İsviçreli finansçı Jacqui Safra‘ya satıldı ve o zamandan beri 83 yaşındaki Safra‘nın özel koleksiyonunda yer alıyor.

Codex Sassoon‘un 30 milyon ila 50 milyon dolarlık rekor satış öncesi tahmini, Leonardo da Vinci‘nin el yazması, Bill Gates‘in 1994’te 30,8 milyon dolara satın aldığı Codex Leicester ve Griffin‘in 2021’de Anayasa DAO‘sunu geride bırakarak satın aldığı 43,2 milyon dolarlık Anayasa kopyası gibi diğer tarihi metinlerin gişe rekorları kıran satışlarıyla da desteklendi. Ancak diğer antik kutsal eserlerle kıyaslandığında, kendi liginde yer alıyor.

Tanrı’nın eli: Sotheby’s‘den Sharon Liberman Mintz, antik metinlere dokunmak söz konusu olduğunda eldivenlerin çıkarılması gerektiğini söylüyor. Tercih edilen yöntem: Temiz, çıplak eller. SOTHEBY’S
Çoğunluğu Yaratılış’tan olmak üzere 929 bölümden 15’i eksik olsa da, bu durum 1940’ların sonunda gizemli koşullar altında sayfalarının yüzde kırkını kaybeden bir başka ünlü 10. yüzyıl İncil’i olan Halep Kodeksi‘nin yanında sönük kalmaktadır. Bir sonraki en iyi karşılaştırma, en eksiksiz erken dönem İbranice İncil olan Leningrad Kodeksi‘dir; ancak bu neredeyse bir yüzyıl sonra yazılmıştır.

Codex Sassoon‘un olağanüstü hayatta kalma öyküsü için büyük ölçüde yapısına teşekkür etmek gerekir. Liberman Mintz, parşömen sayfalarının sonsuza dek dayanacağını ve el yazmasının parşömen yerine kitap formunda olmasının korunmasına yardımcı olduğunu söylüyor. Deri cilt nispeten modern olsa da (Sassoon bunu yaklaşık yüz yıl önce eklemiş) ve bazı sayfalar onarılmış olsa da, kitap büyük ölçüde 10. yüzyıldaki haliyle aynı.

Sesli harfleri ve kantilasyon işaretleriyle birlikte iyi durumda olması Codex Sassoon‘un modern bir İncil kadar okunabilir olduğu anlamına geliyor ki bu da Sotheby’s‘in devam eden uluslararası turunda beklediği binlerce ziyaretçi için iyi bir haber. Eserin 22-28 Şubat tarihleri arasında sergilendiği Londra’da – kırk yılı aşkın bir süredir ilk kez halka açık olarak sergileniyor – günde yaklaşık 800 ziyaretçi eseri görmek için birbiriyle yarıştı (ancak katılım Şabat günü yarı yarıya düştü. Liberman Mintz, “Dinlendi," diye espri yapıyor).

Codex’in bundan sonraki durakları Tel Aviv, Dallas, Los Angeles ve son olarak da satışa çıkmadan önceki son haftalarını geçireceği New York. Liberman Mintz, Codex Sassoon‘un bir sonraki sahibinin kim olabileceğine gelince, Sotheby’s‘in dünyanın dört bir yanındaki özel şahıslardan ve kamu kurumlarından eşit ilgi gördüğünü söylüyor. Liberman Mintz, “Özel mülkiyet, kamusal erişimi engellemez," diye belirtiyor, zira kurumlar genellikle özel yatırımcılara büyük fiyatlı eserleri satın alıp bağışlamaları için başvururlar (bunun bariz bir faydası var: vergi indirimi).

Liberman Mintz Mayıs ayındaki tarihi satışla ilgili olarak “Bence bu noktada her şey mümkün" diyor. “Bu kitap son derece güçlü. Tarihin bir parçası olan, sadece Yahudi tarihinin değil, dünya medeniyetinin temel metinlerinden biri olan bir şeyi elinizde tutabilmek… heyecan verici."

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…