19:43:22

Hastaların Beyin Kayıtları

Yeni bir çalışma, ‘ölen’ ancak hayatta kalan bazı hastaların Lucid ‘ölüme yakın deneyimler’ yaşadığını bildirdiğini gösteriyor. Bazı kalp durması hastalarında, hayat kurtaran kalp masajı sırasında beyin aktivitesinde görülen telaş, “ölüme yakın deneyim" belirtisi olabilir…

Gerçekten öldüğümüzde – kalbimiz durduğunda ve beynimizdeki tüm elektriksel aktivite “düzleştiğinde" – ne olur?

İnsanlar bu soruyu çok eski zamanlardan beri soruyor. Bu zor bir soru çünkü ölüler normalde deneyimlerinin doğası hakkında bize geri dönüş yapmazlar. Dini metinler çok sayıda açıklama getirme kapasitesine sahiptir. Ancak bilim insanları kendi cevaplarını vermekten vazgeçmiş değiller ve beynin yaşamdan ölüme geçiş sürecini daha iyi anlama konusunda bazı adımlar atıyorlar.

Son zamanlarda bu, gerçekten ölmek üzere olan insanların beyinlerini izleyen araştırmalar sayesinde mümkün hale geldi. Bu kişilerden bazıları yaşadıkları hakkında geri bildirimde bulunabildiler. Resuscitation dergisinde 14 Eylül’de yayımlanan bulgulara göre, kalp durması yaşayan bazı hastaların düzleşmiş beyinleri, kalp masajı sırasında kalp atışları bir saate kadar durmuş olsa bile bir faaliyet telaşına kapıldı. Hayatta kalan çalışma katılımcılarının küçük bir alt kümesi bu deneyimi hatırlayabildi ve bir kişi doktorlar onları hayata döndürmeye çalışırken çalınan bir sesli uyaranı tanımlayabildi.

Araştırmacılar, bu hastaların beyin kayıtlarını “berrak, hatırlanan ölüm deneyimlerinin" işaretleri olarak yorumluyor – NYU Langone Health‘te tıp doçenti olan ve insanlara ölürken ne olduğu konusunda uzun süredir araştırma yapan baş yazar Sam Parnia, “daha önce hiç mümkün olmayan" bir gözlem diyor. “Ayrıca bunun neden gerçekleştiğine dair tutarlı, mekanistik bir açıklama da ortaya koyabildik."

Parnia‘nın doğruluk açısından “ölüme yakın deneyimler" yerine tercih ettiği bir terim olan “hatırlanan ölüm deneyimleri“, kayıtlı tarih boyunca çeşitli kültürlerde rapor edilmiştir. Bazı Batılı bilim insanları daha önceleri bu tür hikâyeleri halüsinasyon ya da rüya olarak görüp geçiştiriyordu, ancak son zamanlarda birkaç araştırma ekibi, bilinci araştırmak ve ölümün gizemlerine ışık tutmak için bu fenomene daha ciddi bir ilgi göstermeye başladı.

Yeni çalışmada Parnia ve meslektaşları, hatırlanan ölüm deneyimlerinin biyolojik bir imzasını bulmaya çalıştı. Başta ABD ve Birleşik Krallık’ta olmak üzere 25 hastane ile işbirliği yapan araştırmacılar, tıbbi personel tarafından acil kalp krizi geçiren hastaların başlarına yerleştirilebilen taşınabilir cihazlar kullanarak, tıbbi tedavilerine müdahale etmeden beyin oksijen seviyelerini ve elektriksel aktivitelerini ölçtüler. Araştırmacılar ayrıca, hastalara muz, armut ve elma olmak üzere üç meyvenin isimlerini tekrarlayan bir kayıt çalan kulaklıklar yerleştirerek bilinçli ve bilinçsiz algıları test ettiler. Parnia, bilinçsiz öğrenme açısından, bu meyve isimlerini duyduğunu hatırlamayan ancak “rastgele üç meyve düşünmesi" istenen bir kişinin yine de doğru cevabı verebileceğini söylüyor. Örneğin geçmişte yapılan araştırmalar, derin komadaki insanların bile, bu kelimeler kulaklarına fısıldandığında bilinçsizce meyve veya şehir isimlerini öğrenebildiğini göstermiştir.

Mayıs 2017 ile Mart 2020 arasında, katılımcı hastanelerde 567 kişi kalp krizi geçirdi. Sağlık personeli, çoğu elektroensefalografik (EEG) beyin monitörlerinde elektriksel düz çizgi durumu gösteren bu hastaların 53’ünden kullanılabilir beyin oksijeni ve aktivite verileri toplamayı başardı. Ancak hastaların yaklaşık yüzde 40’ı daha sonra bilinçle uyumlu normal veya normale yakın beyin dalgalarıyla bir noktada yeniden ortaya çıkan elektriksel aktivite yaşadı. Bu aktivite bazen kalp masajından 60 dakika sonrasına kadar geri gelebilmiştir.

Toplam 567 hastadan sadece 53’ü hayatta kaldı. Araştırmacılar hayatta kalanlardan 28’i ile görüşmeler yaptı. Ayrıca, yeni çalışmada hayatta kalanların örneklem büyüklüğü çok küçük olduğu için toplumdan kalp krizi geçirmiş 126 kişiyle de görüştüler. Yaklaşık yüzde 40’ı, belirli anılar olmaksızın olaya ilişkin algılanan bir farkındalık bildirirken, yüzde 20’si hatırlanan bir ölüm deneyimi yaşamış gibi görünmektedir. Parnia, ikinci gruptaki birçok kişinin olayı “tüm yaşamlarının ve kendilerini nasıl idare ettiklerinin" “ahlaki bir değerlendirmesi" olarak tanımladığını söylüyor.

Araştırmacılar, hayatta kalanlarla yaptıkları görüşmelerde, sadece bir kişinin kalp masajı sırasında çalınan meyvelerin isimlerini hatırlayabildiğini tespit etti. Parnia, bu kişinin doğru meyveleri şans eseri tahmin etmiş olabileceğini kabul ediyor.

O ve meslektaşları bulgularını açıklamak için bir çalışma hipotezi geliştirdiler. Normalde beyin, beyin işlevinin çoğu unsurunu bilinç deneyimimizin dışında filtreleyen “frenleme sistemlerine" sahiptir. Bu, insanların dünyada verimli bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlar, çünkü normal koşullar altında, “beyninizin tüm faaliyetine bilinç alanında erişerek işlev göremezsiniz" diyor.

Ancak araştırmacılar, ölmekte olan beyinde frenleme sisteminin ortadan kalktığını varsayıyor. Normalde uykuda olan parçalar aktif hale geliyor ve ölmekte olan kişi tüm bilincine erişebiliyor – “tüm düşünceleriniz, tüm anılarınız, daha önce depolanmış olan her şey" diyor Parnia. “Bunun evrimsel faydasını bilmiyoruz, ancak insanları yaşamdan ölüme geçişlerine hazırlıyor gibi görünüyor."

Bulgular ayrıca beynin oksijen yoksunluğuna karşı dayanıklılığı konusunda da soru işaretleri yaratıyor. Parnia, geleneksel olarak kurtarılamayacak durumda olduğu düşünülen bazı insanların aslında yeniden hayata döndürülebileceğini söylüyor. “Doktorlar arasındaki geleneksel düşünce, beynin beş ila 10 dakika boyunca oksijensiz kaldığında öldüğü yönündedir" diyor. “Beynin uzun süre oksijen yoksunluğuna direnme kabiliyeti açısından oldukça sağlam olduğunu gösterebildik, bu da gelecekte beyin hasarına yönelik tedaviler bulmak için yeni yollar açıyor."

Kaliforniya, San Diego’daki Jennifer Moreno Tıp Merkezi‘nde yoğun bakım ünitesi doktoru olan ve araştırmada yer almayan ancak bazı hastalarda ölüm anında EEG aktivitesindeki ani artışlar üzerine yayınları bulunan Lakhmir Chawla, yeni çalışmanın “kalp durması sırasında bilinç ve ölüme yakın deneyimler için geçerli olabilecek beyin fonksiyonunun doğasını mümkün olduğunca objektif bir şekilde anlamaya yönelik Herkülvari bir çabayı temsil ettiğini" söylüyor.

Parnia ve meslektaşlarının bildirdiği sonuçlar bilimsel açıdan “çarpıcı" olsa da, “bu verilerin insanlığımızı da bilgilendirmesine izin vermemiz gerektiğine inanıyorum" diye ekliyor. Birincisi, bulgular “klinisyenleri kalp masajı yapılan hastalara uyanıkmış gibi davranmaya zorlamalıdır" ki bu “nadiren yaptığımız" bir şeydir.

Chawla, kurtarılamayacak gibi görünen kişiler için de doktorların, “hasta hâlâ onları duyabileceği için" ailelerini vedalaşmaya davet edebileceklerini söylüyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…