13:59:59

NATO Neden Cenevre’de Bir Ofis Açıyor?

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü‘nün (NATO) bu yıl içinde Cenevre’de bir irtibat bürosu açacak olması, İsviçre’nin tarafsızlığı ve şehrin “barışın başkenti” olarak sahip olduğu itibarla ilgili endişeleri arttırıyor…

Geçtiğimiz Ekim ayında İsviçreli medya grubu Tamedia, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana 32 üyesiyle daha da yakınlaşan Brüksel merkezli siyasi ve askeri bir ittifak olan NATO’nun Cenevre’de bir ofis kurmak istediğini ortaya çıkarmıştı.

Haber daha sonra doğrulandı. Temmuz ayında örgüt ile İsviçre hükûmeti arasında Cenevre’de bir NATO irtibat bürosu kurulmasına ilişkin bir anlaşma imzalandı. Ancak NATO’nun tarafsız İsviçre topraklarına gelişi İsviçre’de tartışmalara yol açtı. İşte bilmeniz gerekenler.

İrtibat bürosu nedir?

İsviçreli yetkililer NATO‘nun İsviçre’deki varlığının, Kuzey Atlantik İttifakı‘nın aralarında Birleşmiş Milletler‘in (BM) de bulunduğu Cenevre merkezli örgütlerle alışverişini derinleştirmesine olanak tanıyan bir irtibat ofisi olacağını vurguluyor. Ancak bunun NATO ile İsviçre Konfederasyonu arasındaki ikili ilişkileri kapsamayacağında ısrar ediyorlar.

NATO‘nun BM‘nin diğer iki merkezi olan Viyana ve New York’ta da benzer ofisleri bulunuyor. Cenevre ofisi sonbaharda faaliyete geçtiğinde, ittifakın Kenya’daki Nairobi dışında BM’nin başlıca merkezlerinin her birinde bir irtibat ofisi olacak.

Kuruluş, uluslararası mahallenin kalbindeki “Maison de la Paix” içinde yer alan Cenevre Güvenlik Politikası Merkezi‘nde (GCSP) – barışın teşviki ve güvenlik alanlarında eğitim veren uluslararası bir vakıf – yer alacak. Bir kişi istihdam edilecektir.

Neden Cenevre?

Cenevre çok taraflı diplomasi için önemli bir merkezdir ve silahsızlanma ve savaş kurallarını belirleyen uluslararası insancıl hukuk gibi alanlarda yönetişimin ön saflarında yer almaktadır.

BM‘nin Avrupa merkezi ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) de dahil olmak üzere birçok uzmanlık kuruluşu şehirde bulunmaktadır. Uluslararası Kızıl Haç Komitesi’nin (ICRC) merkez ofisi de Cenevre’de bulunmaktadır.

Dolayısıyla Cenevre, uzun yıllardır barışı koruma operasyonlarında BM ile birlikte çalışan Kuzey Atlantik İttifakı için stratejik bir konumdadır. Örneğin Bosna-Hersek, Afganistan ve Libya’da BM tarafından yürütülen askeri operasyonlarda yer almıştır.

İsviçre’de 180’den fazla ülkenin temsil edildiği Cenevre’de NATO neredeyse tüm uluslararası toplumun diplomatlarına erişebilecek. Ayrıca Cenevre’de bulunan ve bazıları güvenlik ya da mayın temizleme konularında faaliyet gösteren 750 sivil toplum kuruluşuyla da temas kurabilecek.

Neden şimdi?

İsviçre devlet radyosu RTS’ye mülakat veren Cenevre Lisansüstü Enstitüsü‘nde emeritus profesör David Sylvan, bu ofisin açılmasının “NATO’nun yeniden toparlanmaya başladığının göstergelerinden biri olduğuna inanıyor. Ve adından da anlaşılacağı üzere sadece Kuzey Atlantik’te değil, Afrika ve hatta Asya’da da”.

Bu genişleme, Rusya ve Çin’in bu iki kıta üzerinde artan etkisine karşı koymayı amaçlıyor. Son yıllarda Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ittifaka üye olmayan bazı ülkeler de NATO’nun yıllık zirvesine katıldı. Örgüt geçen yıl Tokyo’da bir irtibat bürosu açma fikrini de gündeme getirmiş ancak daha sonra fikrini değiştirmişti.

Avrupa’daki NATO müttefikleri Kasım ayında yapılacak ABD başkanlık seçimlerinden endişe duyuyor. Örgütü ve ABD’nin Ukrayna’ya verdiği desteği eleştiren eski Başkan Donald Trump‘ın olası bir dönüşünden endişe ediyorlar. Bu yılın başlarında Cumhuriyetçi aday, Rusya’yı örgütün savunma harcamaları hedefini karşılamayan herhangi bir NATO üyesine saldırmaya “teşvik edeceğini” söyledi. Trump‘ın ikinci döneminin Kuzey Atlantik İttifakı’nın Cenevre’deki ofisi üzerindeki potansiyel etkisi açık bir soru olmaya devam ediyor.

İrtibat bürosu İsviçre’nin tarafsızlığını sorgular mı?

Cenevre’de bir NATO ofisinin açılması tartışmalara yol açmış, hem sol hem de muhafazakar sağ görüşlü İsviçreli politikacılar İsviçre’de bir askeri örgütün kurulmasının ülkenin tarafsızlığına ters düştüğünü savunmuşlardır. Onlara göre ayrıca şehrin “barışın başkenti” olarak sahip olduğu itibara da zarar verme riski var.

Ancak hükûmet NATO‘nun Cenevre’nin güvenlik politikası konularının tartışıldığı bir merkez olma konumunu güçlendireceğine inanıyor. Hükûmet, kararının İsviçre’nin tarafsızlığıyla uyumlu olduğunu, zira hükümet ile ev sahipliği yaptığı kurumlar arasındaki ilişkileri düzenleyen yasal çerçeve olan Ev Sahibi Devlet Yasası‘nın NATO‘yu da diğerleri gibi hükûmetler arası bir örgüt olarak kabul ettiğini söylüyor.

Merkezden ve sağdan politikacılar ise Kuzey Atlantik İttifakı‘na ev sahipliği yapmanın Cenevre’nin dünyaya açık ve misafirperver bir yer olarak sahip olduğu itibara uygun olduğuna inanmaktadır. NATO‘nun varlığının barış ve güvenlik konularında uluslararası işbirliğini güçlendireceğine inanmaktadırlar.

Savunma Bakanı Viola Amherd geçen yıl ittifakla daha yakın bir işbirliğinden yana olarak bir grup uzmandan İsviçre güvenlik politikasının geleceğine ilişkin öneriler sunmalarını istedi.

Hazırlanacak raporun Ağustos sonunda açıklanması bekleniyor. İsviçre gazetesi Blick‘e göre, rapor NATO ile İsviçre arasında daha yakın işbirliği ve İsviçre askerlerinin yurtdışındaki NATO tatbikatlarına katılmasını önerecek. Ayrıca savaş malzemelerinin yeniden ihracatı yasağının gevşetilmesi de önerilecek. Kısacası, tarafsızlığın yeniden tanımlanmasına kapı açacak olan bu rapor, Fransız Le Monde gazetesi tarafından “patlayıcı” olarak nitelendirildi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…