D ünyanın bir çok yerinde yıkıcı orman yangınları şiddetlenirken, itfaiye teşkilatları, bu felaketlere müdahale etme yöntemlerini geliştirmek için neredeyse gerçek zamanlı yangın haritaları üreten süper bilgisayarlardan, alev topu atan insansız hava araçlarına kadar en son teknolojilere yöneliyor.

Yangınlarla mücadele, sahadaki yorucu ve tehlikeli çalışmalar ile alevlerin ilerlemesini yavaşlatmak veya durdurmak için hâlâ aktif bir yangının sınırlarına yakın stratejik alanları yakmak, su ve köpük püskürtmek gibi nispeten düşük teknolojili taktikler yoluyla kazanılır ya da kaybedilir. En iyi araçlar genellikle basit olanlardır: testereler, buldozerler, su hortumları gibi.

Bununla birlikte, iklim değişikliğinin insanları, altyapıyı ve doğal kaynakları benzeri görülmemiş seviyelerde tehdit eden daha sık, daha şiddetli ve daha büyük yangınların oluşmasına katkıda bulunmasıyla birlikte, müdahale ve bastırma yöntemlerinin artık gelişmesi gerekiyor. Yenilikler, itfaiye ekiplerine yangınları daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde algılamak, kontrol altına almak ve hatta söndürmek için ekstra araçlar sağlamaya başladı.

Orman yangınlarıyla ilgili yaygın bir sorun, çok geç fark edilmeleri ve zaten geçmiş o zaman diliminde geniş çapta yayılmalarıdır. Şu anda, çoğu yangın siviller veya uçak pilotları tarafından ihbar edilerek bildirilmektedir. Bununla birlikte, bu sıkıntılı yaklaşım yangın söndürme kaynakları seferber edilmeden saatlerce veya bazen günlerce süren yangınlara yol açabiliyor.

Amerika Birleşik Devleterinde, Descartes Lab adlı Santa Fe merkezli bir girişim, yapay zekâsını tomurcuklanan alevleri tespit etmek için eğiterek bu gecikmeyi azaltmaya çalışıyor. Şirketin yapay zekâ yazılımı, duman gibi sıcak noktaları veya bir yangının çıkmış olabileceği anlamına gelebilecek termal kızılötesi verilerdeki değişiklileri tespit etmek için iki ABD hava uydusundan on dakikada bir gönderilen görüntüleri tarıyor.

Oradan gelen görüntüleri çözümleyebilmek ve yangın olup olmadığını belirlemek için her biri bir orman yangınının farklı özelliklerini sorgulayan birkaç algoritma çalıştırılır. Algoritmalar uzlaşmaya varırsa, sistem itfaiye yöneticilerine bir metin uyarısı göndererek yangının boylam ve enlem koordinatlarını ve oraya nasıl ulaşılacağı bilgisini sağlar.

New Mexico eyalet ormancılık departmanı şefi Donald Griego, “Yangının gerçekte nerede olduğunu belirlemek zor, bu, özellikle geceleri veya 20 mil uzaktaki bir tepenin zirvesindeyken gerçekten yardımcı oluyor" diyor.

Descartes şimdi, departman yetkililerine uyarılar göndererek orman yangını dedektörünü test ediyor. İlk sonuçlar umut verici: iki yıl önce piyasaya sürülmesinden bu yana sistem, bazıları on dönüm kadar küçük ve dokuz dakika gibi kısa bir sürede olmak üzere 6.000’den fazla yangın tespit etti.

Benzer erken tespit teknolojisi Kaliforniya’nın şarap ülkesinde de test ediliyor. Sonoma County’de, birkaç yerel ajans, ALERTWildfire adlı bir sistemin parçası olarak kuleye monte kameralardan oluşan bir sistem kurmaya başladı.

Cihazlar, yangına meyilli alanları tarayıp fotoğraflıyor ve her on saniyede bir, sevk görevlileri tarafından yakından izlendikleri ilçenin yangın acil durum merkezine görüntü gönderiyor. Kameralar ayrıca, gelen tüm görüntüleri aynı konumların geçmiş resimleriyle karşılaştıran bir AI yazılımına da bağlıdır. Herhangi bir şey olumsuz görünüyorsa, acil durum ekipleri derhal bilgilendirilir ve ilk elden doğrulamak için olay yerine gönderilir.

Sistemin Mayıs ayında tamamen etkinleştirilmesinden bu yana geçen haftalarda sistem, sivillerin raporlarını on dakikaya kadar geride bıraktı – bu küçük bir zaman dilimi gibi görülebilir, ancak bir yandan da küçük bir alev kümesi ile kontrolden çıkmış bir orman yangını arasındaki fark anlamına da gelebilir.

Bir yangının yolunu hesaplayarak bulmak
Orman yangınlarını bu kadar tehlikeli yapan şey vahşilikleridir. Alev aldıktan sonra, değişen hızlarda yayılabilirler ve birkaç saniye içinde yön değiştirebilirler, bu da alevlerin yönünü tahmin etmeyi zorlaştırır. Çoğu kurum bunu hava durumuna, araziye ve bitki örtüsünün kuruluğuna bakarak manuel olarak yapar. Ancak bu hesaplamaları yapmak bir gün kadar sürebilir – hızlı ilerleyen bir ateşle karşı karşıya kaldığınızda bu bir sonsuz zaman anlamına gelebilir.

Şimdilerde, itfaiye teşkilatları yeni ve güçlü bir araçtan da biraz yardım alabiliyor. FireMap tarafından geliştirilen bir yapay zeka tabanlı platformu WIFIRE Lab, hava durumu, topografya, bitki örtüsünün kuruluğu ve daha fazlası hakkında gerçek zamanlı verileri uydulardan, yer sensörlerinden, yardımcı kameralardan ve yakın zamanda donatılmış sabit kanatlı bir uçaktan elde etmek için derin öğrenme tekniklerinin bir kombinasyonu üzerine kuruludur.

SDSC baş veri bilimcisi ve WIFIRE Laboratuvarı baş araştırmacısı İlkay Altıntaş, “Tüm bu bilgileri bir araya getiriyoruz ve bize yangının nerede olacağını, yayılma hızını ve yönünü altı saate kadar söyleyebilecek modellere besliyoruz” diye açıklıyor. .

Los Angeles İtfaiyesinde şef olan Ralph Terrazas‘a göre, bu tahminler ekip komutanlarının sınırlı itfaiye personelini nereye gönderecekleri ve tahliye emirleri verip vermeme gibi kritik karar çağrıları yapmalarına yardımcı oluyor.

FireMap ile ilk kez 2015 yılında tanışan ve şimdi sistemi kendi departmanının yangın protokollerinin entegre bir parçası haline getiren Terrazas, “Müdahale ekipleri olarak bize daha iyi, daha hızlı ve daha akılcı kararlar vermek için temel bir avantaj sağlıyor” diyor.

Droneların gücü
Taşınabilir dört pervaneli helikopterlerden sabit kanatlı platformlara kadar dronelarla geleneksel insan destekli yangın söndürme uçaklarına göre önemli avantajlara sahip olduklarını görülüyor.

Orman yangınlarını araştırmak için kullanılan uçaklar ve helikopterler, karanlıktan sonra ve dumanlı koşullarda veya çok sıkışık bir alanda uçamazlar. Şiddetli yangınların üzerinden uçmak da pilotları ve mürettebatı riske sokar. ABD Orman Servisi’ne göre, tüm vahşi arazi itfaiyeci ölümlerinin yaklaşık dörtte biri havacılık ile ilgilidir .

Geçen yaz Batı’da yangınlar şiddetlenirken, termal görüntüleme kameralarıyla donatılmış iki düzine uzaktan kumandalı cihaz dumanın içinde uçtu, yüksek çözünürlüklü görüntüleri ve müdahale eden ekipleri bilgilendirerek yönlendirme çabalarında gerçek zamanlı veriler sağladı.

Glenwood’daki Grizzly Creek orman yangınıyla mücadele eden üç şubeden birinin direktörü John Kennedy, “Dronelar, başka türlü yapamayacağımız bir zamanda karar vermek için kritik bilgiler toplama fırsatı sağladı” diyor.

Yukarı Colorado Nehri bölgesindeki yangın mevsimi boyunca olaylara yardım etmek için çağrılan yedi kişilik bir ekip olan Unaweep wildland yangın modülünde drone uzmanı Kelly Boyd da bu çabaya destek veriyor. Bir Nebraska şirketi olan Drone Amplified tarafından İçişleri Bakanlığı ile ortaklaşa geliştirilen, bir drone’un alt tarafına monte edilen ve yaklaşık dört dakika içinde 450 küçük yangın topunu atabilen huni şeklindeki bir cihaz olan Ignis sistemini geliştirdi.

Ejderha yumurtaları olarak bilinen bu pinpon topuna benzer küreler, yere düştükten sonra reaksiyona giren ve itfaiyecilerin önceden belirlenmiş yanıklar dediği şeyi başlatan iki kimyasalla doldurulur – yaklaşan bir yangının ilerlemesini engellemek için bilerek çıkartılan küçük yangınlar.

Grizzly Creek yangınında, Boyd‘un bıraktığı yumurtalar, 32.000 dönümlük yangının güneydoğu kenarı boyunca gölgelik kısmı alevlendirdi. Alevler kuru kereste ve yaprakları kömürleştirdi, diğer iki koruma hattını birbirine bağlayan kavrulmuş bir bariyer oluşturarak yangını kontrol altına almak için çok daha etkili bir bariyer oluşturdu.

İnsansız havadan alevlendirmenin aynı zamanda tehlikeli arazilerin üzerinde helikopter kullanma riskini azaltmaya yardımcı olduğunu ve genellikle daha kesin sonuçları alınabileceğini belirten Boyd, havadan bombalamanın “hızlı, verimli ve çok yönlü" olduğunu söylüyor.

Boyd, önümüzdeki yıllarda ne görmeyi umduğu sorulduğunda, sürekli bir video akışı göndermek için günlerce ateşlerin üzerinde seyreden yüksek irtifa insansız hava araçları ve gün batımından çok sonra alevleri söndürmeye yardımcı olmak için malzeme taşıyan uzaktan kumandalı uçakları dile getiriyor. Yani, insanlı araçların yere indirilmesi vakti…

Okuduğunuz için teşekkürler. Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…

https://www.youtube.com/watch?v=J-PU52FaYP8