02:28:14

Aşıların Halk Sağlığı İçin Bir Mucize Olduğunu Biliniyor 

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yürütülen yeni bir araştırma, aşıların son 50 yılda 14 farklı hastalıktan tahmini 154 milyon kişinin hayatını kurtardığını ortaya koymuştur. Bunların çoğu beş yaşın altındaki çocuklardı ve yaklaşık üçte ikisi ise bir yaşın altındaki çocuklardı…

1974 yılında Dünya Sağlık Asamblesi, 1990 yılına kadar tüm çocukların difteri, tetanos, boğmaca, kızamık, çocuk felci, tüberküloz ve çiçek hastalığına karşı aşılanması hedefiyle Genişletilmiş Bağışıklama Programını başlatmıştır. Program daha sonra diğer bazı hastalıkları da kapsayacak şekilde genişletildi.

Bu programın kuruluşunun 50. yılını kutlayan modelleme, on yaşın altındaki bir çocuğun bir sonraki doğum gününe kadar yaşama şansının, aşıların olmadığı duruma kıyasla yaklaşık %40 daha fazla olduğunu göstermektedir. Ve bu olumlu etkiler yetişkin yaşamında da görülebilmektedir. 50 yaşındaki bir kişinin aşılar sayesinde bir sonraki doğum gününü kutlama şansı %16 daha fazladır.

Çalışma ne yaptı
Araştırmacılar, 1974-2024 yılları için 194 ülkeden aşı kapsamı verilerini ve nüfus sayılarını alan matematiksel ve istatistiksel modeller geliştirdiler. Tüm hastalıklar dahil edilmemiştir (örneğin 1980 yılında ortadan kaldırılan çiçek hastalığı dışarıda bırakılmıştır).

Analiz 14 hastalık için aşıları içermektedir ve bunlardan 11’i Genişletilmiş Bağışıklama Programına dahildir. Bazı ülkeler için Japon ensefaliti, menenjit A ve sarıhumma gibi ek aşılar da dahil edilmiştir, çünkü bu hastalıklar belirli ortamlarda önemli hastalık yüküne katkıda bulunmaktadır.

Modeller, zaman içinde artan aşı kapsamına ilişkin verileri de içerecek şekilde, her bir ülke ve yaş grubu için aşıların uygulanmaya başlandığı 1974 yılından günümüze kadar hastalıkların nasıl yayılacağını simüle etmek için kullanılmıştır.

Aşıların en büyük faydalanıcıları çocuklardır
1974 yılından bu yana, ilk doğum gününden önce çocuklarda görülen ölüm oranları yarıdan fazla azalmıştır. Araştırmacılar bu azalmanın neredeyse %40’ının aşılardan kaynaklandığını hesaplamıştır.

Kızamık, çocuk felci ve boğmaca gibi hastalıkların yükünü azaltmak için küresel çapta gösterilen yoğun çabalar nedeniyle 1980’lerde doğan çocuklar için bu etki en büyük olmuştur.

Kurtarılan 154 milyon hayatın yaklaşık %60’ı kızamık nedeniyle kaybedilen hayatlar olabilirdi. Bunun nedeni muhtemelen hastalığın hızla yayılma kabiliyetidir. Kızamık geçiren bir kişi enfeksiyonu 12-18 kişiye yayabilir.

Çalışmada ayrıca dünyanın farklı bölgelerinde bazı farklılıklar da tespit edilmiştir. Örneğin, aşılama programları, düşük ve orta gelirli ülkelerde ve Doğu Akdeniz ve Afrika bölgeleri gibi daha zayıf sağlık sistemlerine sahip ortamlarda çocukların daha uzun yaşama olasılığı üzerinde çok daha büyük bir etkiye sahip olmuştur. Bu sonuçlar, aşıların sağlıkta eşitliği desteklemede oynadığı önemli rolü vurgulamaktadır.

Aşı başarısı kesin değildir
Düşük veya azalan aşı kapsamı, toplumları harap edebilecek ve sağlık sistemlerini zorlayabilecek salgınlara yol açabilir.

Özellikle, COVID salgınında kızamık aşısı kapsamının genel olarak azaldığı görülmüştür. 2019’da çocukların %86’sı ilk dozlarını alırken, bu oran 2022’de %83’e düşmüştür. Bu durum endişe vericidir çünkü kızamığa karşı sürü bağışıklığı sağlamak için çok yüksek düzeyde aşılama kapsamı (%95’ten fazla) gerekmektedir.

Avustralya’da kızamık, kabakulak ve kızamıkçık dahil olmak üzere çocukluk çağı aşılarının kapsamı pandemi öncesine kıyasla azalmıştır.

Bu çalışma, sadece kızamığa karşı değil, güvenli ve etkili aşılara sahip olduğumuz tüm hastalıklara karşı neden aşı yaptırmaya devam etmemiz gerektiğini hatırlatmaktadır.

Bu araştırmanın sonuçları bize aşıların etkisi hakkındaki tüm hikayeyi anlatmıyor. Örneğin, yazarlar COVID ve HPV (insan papilloma virüsü) gibi bazı aşılara ilişkin verileri dahil etmemişlerdir. Ayrıca, tüm modelleme çalışmalarında olduğu gibi, tüm zaman dilimleri ve ülkeler için veri mevcut olmadığından bazı belirsizlikler vardır.

Bununla birlikte, sonuçlar küresel aşılama programlarının zaman içindeki başarısını göstermektedir. Kurtarılan hayatları görmeye devam etmek istiyorsak, yerel, bölgesel ve küresel olarak aşılamaya yatırım yapmaya devam etmeliyiz.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…