2 3 Ocak 2020, Sundance Film Festivali‘nin açılış gecesiydi. Belgeselci Nanfu Wang (One Child Nation) festival jürisinde görev yapmak üzere Utah’a uçtu ve küçük oğlunu büyükannesiyle birlikte memleketi Çin’de bıraktı.

23 Ocak aynı zamanda Çin yetkililerinin ilk COVID-19 salgınını kontrol altına almak amacıyla Wuhan’ı kilitlediği gündü. Şehirden yaklaşık 200 mil uzakta olan annesi ve oğlu için endişelenen Wang, neler olduğunu öğrenmek için sosyal medyaya bakındı. Ancak Wuhan’dan gelen birçok gönderi, hükûmet yetkilileri tarafından kaldırılarak ortaya çıktıkları kadar hızlı bir şekilde ortadan kayboldu.

Wang, olabildiğince çok gönderiyi arşivledi ve rahatsız edici içerikler hakkında ABD medyasıyla iletişime geçti. Fakat kimse cevap vermedi. Wang, Wuhan’da işe aldığı bir grup kameraman yardımıyla bulgularını bir belgesele dönüştürme sürecini o dönemde başlattı.

Bu arada, Wang‘ın kocası, oğullarını güvenli bir şekilde çiftin New Jersey’deki evine geri getirdi. Ancak, bilindiği gibi, o dönemde ABD’de de o kadar da güvenli değildi. Hem Çin hem de Amerikan pandemi deneyimleri, Wang‘ın 2021’deki tamamen sanal Sundance Film Festivali‘nde gösterilen ve şu anda HBO Max‘te yayımlanan ‘In the Same Breath‘ filminde izleyicileri bilgilendiriyor.

Film, Wuhan’ın 1 Ocak 2020’deki gece yarısı kutlamalarının görüntüleri ile açılıyor. Gökdelenler neon ışığı renkleriyle aydınlanır; kalabalıklar meydanları doldurur. Şenliğin ortasında, küçük bir haber gözden kaçıar: Devlet, yeni bir zatürree türü hakkında söylentiler yaydığı için sekiz kişiyi cezalandırmıştır.

Bu arada – daha sonra virüsün merkez üssü olarak tanımlanan – Huanan Deniz Ürünleri Toptancı Pazarı yakınlarındaki bir kliniğe insanlar öksürük ve nefes darlığı şikayetiyle geliyordu. Bunları, daha sonra kocasını COVID-19’a kurban eden klinik sahibinin sağladığı güvenlik kamerası görüntülerinde görüyoruz.

Birkaç hafta içinde Wuhan’daki hastaneler dolmuştur. Çaresiz insanlar, tedavi bulma umuduyla göğüs röntgenlerini sosyal medyada yayımlamaktadırlar. Bir adamın, ölmekte olan annesiyle hastane otoparkında beklemek ya da onu eve getirmek gibi korkunç bir seçimle karşı karşıya kalmasını izliyoruz; çünkü onun için yatak yok. Başka bir adam yetişkin oğlunun ölümünü izliyor.

Wang, bu görüntüleri, hastanelerde çekim yapmak için hükûmet iznine sahip bulunan ve resmi anlatıya uymayan hikayeleri yakalamaya istekli olan birkaç kameramandan bazılarını işe alarak elde etti. Ayrıca, ABD’de, sağlık çalışanları ve kilitlenme karşıtı protestocularla röportaj yapan başka bir kameraman ekibi de  oluşturdu.

Filmde iki Amerikalı hemşire kamera karşısında ağlıyor. Birçoğu yanlış bilgilendirme konusundaki hayal kırıklıklarını ifade ediyor. ‘Bu siyasi bir gündem değil,‘ diyor. ‘Bununla savaşmak için birlik olmalıyız.’

Ancak film, “biz"in – küresel düzeyde – koronavirüse karşı birlik olmaktan başka bir şey olmadığını açıkça ortaya koyuyor. Çin ve ABD arasındaki rekabete, her iki hükûmetin inkar stratejilerine ve bir şekilde virüsü politize eden ideolojik anlaşmazlıklara değinen ‘Aynı Nefeste‘, ekip çalışmasını benimseme konusunda mutlak, sefil ve trajik bir başarısızlığa işaret ediyor.

‘Aynı Nefeste‘, son derece kişisel bir bakış açısıyla yakın tarihin ham bir belgesidir. Çoğu, Wang‘ın anlatımıyla bir araya getirilmiş anekdotlardan oluşuyor, ancak bunların yıkıcı bir etkisi olduğu da kesin.

Belki de bunun nedeni, tipik pandemi belgeselcisinin aksine, Wang‘ın uzmanlara ve yetkililere değil, sıradan insanlara odaklanmasıdır. Wuhan sakinlerinin kaldırımda ölen sevdiklerine adak yaktığını görüyoruz. Şehirde salgının patlak vermesi sırasında 20.000 kadar ceset taşıdığını iddia eden kimliği belirsiz bir cenaze evi çalışanından haber alıyoruz – bu, resmi ölü sayısının yaklaşık beş katı anlamına gelmekte. Konuşan başka bir Çinli COVID-19’a kadar konuşma özgürlüğü gibi küçük şeyler hakkında endişelenmeden ulusunun refahının tadını çıkardığını söylüyor. Ancak artık bilginin devlet tarafından kontrol edilebilmesinin ölümcül olabileceğini biliyor.

Film yapımcısı, Trump yönetiminin pandemiyi geniş vuruşlarda yanlış kullandığını ve izleyicisinin zaten aşina olduğunu açıkça varsaydığını kapsıyor. Ancak, hikayenin bu tarafını gerçekten bilen bugünün Amerikalı izleyicileri için, tek taraflılık bir sorun değil.

Üzücü ve ilham verici ‘Aynı Nefeste‘, bizden saklanan pandemik deneyimler dünyasına samimi bir pencere açıyor. Bazıları filmi Çin karşıtı veya Amerikan karşıtı olmakla suçlayabilirken, Wang‘ın kışkırtıcı tezi, pandeminin iki süper gücün partizanlarının kabul etmekten daha fazla ortak noktası olduğunu ortaya çıkardığı yönünde. “Her iki sistemde de," diyor, “sıradan insanlar, liderlerinin güç peşinde koşmalarının kurbanı oldular."

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…