H alk sağlığı uzmanları bazı politikacılar ve bir kısım basın organı tarafından sayısız kez Covid-19’un aşılanmamışların bir salgını olduğu söylendi. Bunu yazmak basittir, çünkü bu doğru. Aşılananlar arasında çığır açan enfeksiyonlar ayrı bir sorundur, virüs toplu bağışıklığımızın sınırlarını zorluyor. Ancak hastalığı şiddetli geçirmek ve ölüm, neredeyse tamamen, henüz aşı olmamış kişilerde yoğunlaşmıştır.

Peki kimdir bu aşılanmamış insanlar?
Giderek, onlar daha genç insanlar olmaya başladı. Aşılanmayanların içindeki en büyük grup, 12 yaşın altındaki küçük çocuklardır, çünkü onlar için henüz herhangi bir aşı onaylanmamıştır. Ancak görünen resim daha büyük çocuklarda da farklı bir durumun olmadığı. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından toplanan verilere göre, ABD’de 12 ila 15 yaş arasındaki çocukların sadece üçte biri tam olarak aşılanmıştır ve bu rakam, onlu yaşlarının sonlarında ve yirmili yaşlarındaki insanlar için ortalamanın altında kalmaktadır. Bu nedenle, Ağustos ayının üçüncü haftasında bildirilen ABD vakalarının yüzde 22’sinin, toplamda 180.000’inin, pandeminin başlamasından bu yana genel olarak yüzde 14’lük bir payın çocuklarda teşhis edilmesi pek şaşırtıcı değil. Bu haftalık sayı, ayın başındakinin iki katı ve bu, örneğin ABD genelinde, özellikle de son derece bulaşıcı Delta varyantının şiddetli olduğu yerlerde pediatrik üniteleri zorlamaya başladı.

Eyaletin tek pediatrik yoğun bakım ünitesine Covid-19 nedeniyle başvuruların Ağustos ayı başlarında arttığını söyleyen Arkansas Çocuk Hastanesi‘nde yoğun bakım doktoru olan Abdallah Dalabih, “İnsanlar maskelerini kullanmamaya ve tekrar sosyalleşmeye başladıklarında ani yükselişi gördük” diyor.

Missouri, Springfield’daki CoxHealth‘te çocuk doktoru Kofi Asare-Bawuah, “Hepimiz Covid ile işimizin bittiğini düşündük, bu yüzden ne yazık ki bu, insanların bu yaz çok fazla etkileşime girmesini engelleyemedi" diyor. Temmuz ayında ABD’de en erken Delta dalgalanmalarından birini gören Ozark bölgesi, bazı genç insanlarda enfeksiyondan haftalar sonra ortaya çıkan inflamatuar bağışıklık durumu olan MIS-C vakalarında da bir artış görüyor. Son haftalarda Asare-Bawuah‘ın ekibi, yaşamı tehdit eden vakaları olan üç çocuğu tedavi edilmek üzere St. Louis’deki daha büyük bir hastaneye transfer etti.

Toronto Üniversitesi‘nde epidemiyolog olan David Fisman, yaşananları pandeminin bitmesi gerektiği anlatısına ters düşen çok yorucu bir gerçek diye anlatıyor. “Hepimiz bundan bıktık," diyor.

Bu aynı zamanda kafa karıştırıcı bir gerçektir. 18 ay önce kök salan pandeminin kuralları kabaca şöyleydi: Gençler ve daha savunmasız olanlar evde kalmalı, yaşlılar ve önceden sağlık sorunları olanlar korunmak için ek başka önlemler almalıdır. Aslında bu anlayış pandemide bir umut ışığı olmasından kaynaklanıyordu: gençlerin hastaneye yatmaya veya ölüme yol açan ağır hastalıklar geliştirme olasılığı en düşük olan kesimdir – bu da genellikle çocukları ve yaşlıları etkileyen solunum yolu hastalığı için alışılmadık bir modeldir.

Fisman gibi uzmanlar, yorgunluk ve çocuklara yönelik risklere önem verilmemesinin daha az önlem alınmasına ve çocuklar arasında bulaşın artmasına yol açıyor. “Bence yaşlı insanlardaki riske karşı çok fazla dikkat var." diyor. Belki de korumalarımızdan biraz fazla hızlı vazgeçtik ve şimdi bazı şeyleri yeniden ayarlamanın zamanı geldi. Bilinmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:

Virüs neden çocukları yetişkinler kadar etkilemedi?
Son aylarda bağışıklık sistemini inceleyen araştırmacılar, bazı açıklamalarla kendilerini daha güçlü ve güvende hissetmeye başladılar. Önemli bir fark, Covid-19 enfeksiyonu başladığında çocukların savaşa daha hazır bir bağışıklık sistemine sahip görünmesidir. Wellcome Sanger Enstitüsü‘nde yetişkin ve çocuk tepkileri arasındaki farkı araştıran baş bilim insanı Kerstin Meyer, bu bağışıklık tepkisinin interferonlar adı verilen ve bir tabur bağışıklık hücrelerini buruna toplayan antiviral proteinlerin üretimi ile başladığını açıklıyor. Yaşlı insanlarda, Covid-19 enfeksiyonlarının bir özelliği, bu ilk uyarı sinyallerinin genellikle bastırılması ve bu kritik erken yanıtın artmasını önlemesidir. Bu durum, virüsün üst solunum yollarında hızla çoğalmasına ve daha sonra daha ciddi hastalıklara neden olduğu akciğerlerde iyice derinlere yayılmasını sağlar. Ancak çocuklarda “bu viral sinsilik önlenir” diyor Meyer. Burun ve boğazdaki hücreler, hızlı bir tepki vermek için daha güçlü ve hazır görünüyor, bu nedenle enfeksiyon, genellikle hafif semptomlardan daha fazlası ortaya çıkmadan önce sona eriyor.

Ama ya ilk uyarı sinyalleri bastırılamazsa? Aslında çocukların hâlâ avantajları var gibi görünüyor. Doğuştan gelen bağışıklık tepkisine kısa sürede adaptif bir yanıt katılır – belirli bir patojenle savaşmak için B ve T hücreleri gibi belirli hücreleri toplayan ve çoğaltan bir güç. Bir teoriye göre de genç vücutların daha esnek bağışıklık sistemlerine sahip olmasıdır. Yetişkinlerde, bu B ve T hücreleri daha önce görülen enfeksiyonlarla mücadele etmek için uyarlanmıştır, ancak SARS-CoV-2 gibi tamamen yeni bir patojenle karşı karşıya kaldıklarında, yeni hileleri öğrenmek için daha az sayıda patojen bırakır. Bazı durumlarda, yetişkin vücudu, savaşmak için uygun olmayan bağışıklık hücrelerini devreye alır; bu, en kötü ihtimalle virüsü temizlemede başarısız olurken vücuda zarar veren kontrolden çıkmış etkilere yol açabilen yanlış kalibre edilmiş bir tepkidir. Gençler daha çeşitli “saf” bağışıklık hücrelerine sahiptir ve bu da onlara yeni enfeksiyonla mücadele eden antikorlar üretme şansı verir. Yeni bir dile kulak veren bir çocuk gibi, dersleri daha çabucak öğrenirler.

Çocuk hastanelerine ek bir yükte, maske kullanımı önlemlerinin kaldırılması çocukları yetişkinlerden daha yüksek oranlarda etkileyen diğer solunum yolu hastalıklarının hızla geri dönmesi anlamına gelmesi nedeniyledir. Bunların başında, tipik olarak kış aylarında yükselen ancak geçen sezon Covid-19 için getirilen kısıtlamalar nedeniyle neredeyse hiç olmayan solunum sinsityal virüsü veya RSV yer alıyor. Çocuk doktorları, uzun süredir çocukların pandemi sırasında tipik mevsimsel virüs dizisine maruz kalmamaları nedeniyle bir “bağışıklık açığı" ödemek zorunda kalacağından şüpheleniyorlardı, ancak son tarih beklenenden daha hızlı ve daha erken geldi. Weill-Cornell Medicine ve New York-Presbyterian Komansky Çocuk Hastanesi‘nde pediatri başkanı Sallie Permar, “Twindemi’nin grip ve Covid olacağını düşündük" diyor. “RSV ve Covid kimin aklına gelirdi?”

Okul dönemi başlarken tüm bunlar ne anlama geliyor?
Gıda ve İlaç İdaresi‘ne 12 yaşından küçük çocuklara aşı yapılması için net ve hızlandırılmış bir zaman çizelgesi sunmaya çağıran Permar, pandemide en güçlü aracın aşı olmaya devam ettiğini söylüyor. Bu hem pandemiyi hem Delta’yı kontrol etmek için geçerlidir. New York Hastanesi‘nin sürekli bir Covid-19 veya RSV vakası gördüğünü, ancak şimdiye kadar güneyde görülen artış oranında olmadığını belirtiyor. Oran farkını, yaygın maske kullanımına ve nispeten yüksek aşılama oranlarına bağlıyor. Aşılanmış yetişkinler, aşı olamayan çocukların etrafında koruyucu bir koza oluşturmaya yardımcı oluyor.

Ancak, ilkbaharda açık kalan okullar için test amaçlı uygulamalar ve havalandırma revizyonları gibi diğer önleyici tedbirlerin işe yaradığı yerlerde bile, bu seçenekler daha bulaşıcı bir varyantla artık işe yaramayabilir. Fisman ayrıca okul yöneticilerinin pandeminin esasen sona erdiğini düşünerek gardlarını düşürmüş olabileceğine, belki havalandırmaya daha az yatırım yaptığına veya sınıflarda maske protokollerini zayıflattıklarına hatta belki de tamamen kaldırdığına dikkat çekiyor. Fisman, “Bu bir risk-fayda meselesi” diyor. “İnsanlar maliyetsiz bir şeyleri yapmaya çalışmalı”

CDC direktörü Rochelle Walensky, yaygın salgınların ortasında, bölgeleri ajansın evrensel maskeleme, uygun olanlar için aşılama ve sosyal mesafeyi koruma gibi tedbirleri içeren öğrencileri korumaya yönelik yönergelere uymaya çağırıyor. Bu Mayıs ayında, Delta eyalete vardığı sırada, California, Marin County’deki bir ilkokuldan gelen vaka rapor edildi. Bir öğretmene varyant bulaştı ve virüsü 12 çocuğa veya başka bir deyişle sınıfın yarısına yaydı. Odanın açık pencereleri ve bir hava filtresi vardı, ancak öğretmen konuşurken bazen maskesini çıkarıyordu. En önemlisi, öğretmen aşısızdı. Araştırmacılar 26 enfeksiyonu öğretmenin indeks vakasına kadar takip etti – Kaliforniya da, o tarihten itibaren öğretmenler için aşılar zorunludur.

Diğer eyaletlerde elbette tam tersini yapanlar var, hatta bazıları öğretmenler için aşı zorunluluğunu ve öğrenciler için maskeleri yasaklıyor. Güneybatı Missouri doktoru Asare-Bawuah, “Vaka sayılarının artacağını biliyoruz ve hazırlanıyoruz” diyor. Kendi iki çocuğu, eyaletteki birkaç bölgeden birinde yeni bir eğitim yılına maske zorunluluğuyla başladı. Geçen hafta, eyalet başsavcısı, siyasi nedenlerden ötürü maske ve aşı şartının kaldırılması için başka bir bölgeye dava açtı. Bu yüzden departmanı pediatrik bir dalgalanmaya hazırlanıyor: bu da, pediatrik katlarda yardım etmeye hazır olmaları için daha fazla hemşireyi işe almak ve diğer bölümlerden doktorları bu konularda eğitmeleri anlamına geliyor. Okul yılının ne getireceğinden emin değil ama ekibinin hazırlıklı olması gerekiyor.

Okuduğunuz için teşekkürler. Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…