18:27:50

COVID ve Kuş Gribi Artıyor. İşte Kendinizi Nasıl Güvende Tutacağınız

Doktorlar, solunum sorunları yaşayan kişileri, semptomlarını kontrol edebilecek ve hastalıklarının ne olduğunu belirlemek için test yapabilecek bir tıp uzmanına görünmeye çağırıyor. COVID salgınının yaz sezonunda çok yüksek seviyelere ulaşması nedeniyle doktorlar, solunum semptomları yaşayan kişileri kendilerini test etmeye ya da hastalıklarını kontrol edebilecek bir tıp uzmanına görünmeye çağırıyor…

Atık su verilerine göre, Kaliforniya’da 2022’den bu yana görülen en kötü COVID yaz enfeksiyonu artışı yaşanıyor. Bu artışın birkaç olası sorumlusu var. Bir dizi cezalandırıcı sıcak hava dalgası ve yıkıcı orman yangınlarından çıkan duman, birçok Kaliforniyalıyı hastalığın daha kolay yayılabileceği kapalı alanlarda tuttu. Yetişkinlerin çoğu da koronavirüsle son karşılaşmalarından ya da son aşı dozlarından çok uzaktadır – bu da enfeksiyona karşı daha savunmasız oldukları anlamına gelmektedir.

Ancak bu arada virüsteki değişiklikler de dalgalanmanın kapsamını genişletti.

Özellikle KP.3.1.1 olarak bilinen ve pandemi boyunca enfeksiyondan kaçan insanların bile hastalanmasına neden olacak kadar bulaşıcı olan hiperenfeksiyöz bir alt varyantın yükselişi endişe verici olarak değerlendiriliyor.

Kaiser Permanente Güney Kaliforniya’da bulaşıcı hastalıklar bölge şefi olan Dr. Elizabeth Hudson, “Bu, şu anda gördüğümüz çok büyük bir dalgalanma, geçtiğimiz kış gördüklerimize gerçekten rakip olmaya başlıyor” diyor.

Elde edilen en son verilere göre, Los Angeles County atık suyundaki koronavirüs seviyeleri yükselmeye devam ediyor. Kaliforniya atık suyundaki viral seviyeler ise ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından tanımlanan “çok yüksek” seviyelerde.

Eyaletin atık suyundaki koronavirüs seviyeleri, 10 Ağustos’ta sona eren hafta ile bir önceki hafta karşılaştırıldığında %3 oranında düşmüştür; bu da seviyelerin zirveye ulaştığının olası bir göstergesidir – öte yandan koronavirüs seviyelerinin artmaya devam etmesi de mümkündür. Kanalizasyondaki mevsimsel viral seviyelerin bir noktada zirve yapması bekleniyor, ancak birkaç haftalık tutarlı düşüşler gözlenene kadar bu durum netleşmeyecek.

İşte uzmanların kendinizi güvende tutmak için yapabileceğinizi söylediği bazı şeyler:

Test yaptırın
Doktorlar, sağlık hizmeti sağlayıcıları da dahil olmak üzere solunum yolu hastalığı semptomlarıyla uğraşan kişileri test yaptırmaya çağırıyor.

Stanford Üniversitesi‘nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı ve epidemiyolog olan Dr. Abraar Karan, COVID-19 teşhisinin doğrulanmasının bir hastanın hastalığın tedavisine yardımcı olmak için bir Paxlovid reçetesi almasına yardımcı olacağını, grip gibi başka bir hastalığın doğrulanmasının ise bir hastanın bu rahatsızlığı daha çok hedef alan bir ilaç almasına yardımcı olabileceğini söylüyor.

İlk testin negatif çıkması COVID olmadığınız anlamına gelmez; doktorlar testin pozitif çıkıp çıkmadığını belirlemek için semptomların başlamasından sonraki beş gün boyunca test yapılmasını önermektedir.

Tıbbi tesislerde daha tutarlı testler yapılması, epidemiyologların kuş gribi gibi takip etmek istedikleri olağandışı türlerin tespit edilmesine de yardımcı olabilir.

CDC‘ye göre, kuş gribi son zamanlarda kümes hayvanları ve süt ineklerindeki salgınlar nedeniyle dikkat çekmiştir ve ABD’de süt ve kümes hayvanları çalışanları arasında son zamanlarda birkaç insan vakası görülmüştür.

Kuş gribinin yükselişi
Karan, son zamanlarda insanlarda görülen H5N1 kuş gribi vakalarının, göz nezlesi olarak da bilinen konjonktivit gibi hafif semptomlarla sonuçlandığını söyledi.

Ancak doktorların durumu yakından takip etmelerinin bir nedeni de, kuş gribinin insanlara bulaştığını bildiğimiz on yıllar boyunca, bazı H5N1 türlerinin önemli ölüm oranlarına yol açmış olmasıdır.

CDC’ye göre, 1997’den bu yana 23 ülkede bildirilen H5N1 virüsü ile insan enfeksiyonları, vakaların yaklaşık %50’sinde şiddetli zatürre ve ölümle sonuçlanmıştır.

Kuş gribinin inekleri enfekte ettiğini ve inekten insana bulaştığını bildiğimize göre, bu durum potansiyel bir sorun teşkil etmektedir.

Karan, “İnek memelerinin kuşlarla ortak reseptörleri var ve aynı zamanda bu virüslerin bağlandığı insanlarla da ortak reseptörleri var” dedi.

Karan, “Şimdi, insan gribi mevsimi yaklaşırken, viral reassortment denilen, bir konağın aynı anda hem kuş gribi hem de insan gribi ile enfekte olabileceği ve bu griplerin artık genetik materyali değiştirmeye başlayacağı bir risk var” dedi. “Domuz gribi – 2009’da – bu şekilde ortaya çıktı. Yani gerçekten endişelendiğimiz nokta burası. İnsan gribi mevsimi saatli bir bomba gibi köşede duruyor ama yine de kuş gribinin ineklerde kontrolsüz bir şekilde yayılması söz konusu.”

Kuş gribi son zamanlarda ne insandan insana bulaştı ne de insanlarda bir pandemiye neden oldu.

“Ancak bulaşıcılığı artıracak şekilde mutasyona uğrama riski yüksek olan patojenlerden biri. Ve patojen, geçmiş vakalara dayanarak yüksek virülansa sahiptir. Bu, nereye gidebileceğine dair bir risk” diyor Karan.

Yayılımı takip etme
Bu durum, hastaların test yaptırmasının neden önemli olabileceğini göstermektedir. Bir test kişinin grip olduğunu gösterirse, genetik alt tipleme de dahil olmak üzere sonraki taramalar sonunda bunun kuş gribi olup olmadığını belirleyebilir. Bu da epidemiyologların kuş gribinin nasıl yayılmış olabileceğini anlamalarına ve doktorların en uygun tedavi yöntemini belirlemelerine yardımcı olabilir.

Karan, bir kuş gribi vakası hafif semptomlarla sonuçlansa bile, teşhisin önemli olduğunu, böylece virüs örneğinin genetik olarak analiz edilebileceğini ve bilim insanlarının hayvandan insana nereden atladığını izleyebileceğini ve potansiyel olarak hastayı antivirallerle daha agresif bir şekilde tedavi edebileceğini söylüyor.

Karan, “Ama bir düşünün – bu sadece o hastaya grip testi yaparsam gerçekleşir” dedi.

ABD’de kuş gribinin durumu
CDC‘ye göre 2022’den bu yana ABD’de 14 insan H5 kuş gribi vakası bildirilmiş olup bunların 13’ü 24 Mart’tan bu yana rapor edilmiştir. Bu 14 vakadan dokuzunun H5N1 olduğu teyit edilmiştir.

İnsanlarda görülen 14 kuş gribi vakasının 10’u kümes hayvanlarına, geri kalanı ise ineklere maruz kalma sonucu ortaya çıkmıştır. Bildirilen tüm insan vakaları üç eyalette meydana gelmiştir: Colorado, Michigan ve Teksas.

Ülke genelinde, kümes hayvanlarında kuş gribi salgını görülen 48 eyalet ve süt ineklerinde salgın görülen 13 eyalet bulunmaktadır.

2022’den bu yana ABD’de ticari kümes hayvanları, arka bahçe veya hobi sürüleri ve yabani su kuşları da dahil olmak üzere 100 milyondan fazla kuşun kuş gribi ile enfekte olduğu bildirilmiştir; bu, 2016’dan bu yana ABD’de bu tür grip virüsünün ilk tespitidir.

Kuş gribi, Güney Kaliforniya’nın tamamı, San Francisco Körfez Bölgesi ve Central Valley’in büyük bölümü de dahil olmak üzere Kaliforniya’nın çoğu bölgesinde yabani kuşlarda tespit edilmiştir.

Süt ineklerini enfekte eden kuş gribine gelince, 13 eyalet salgın bildirmiştir.

Kaliforniya Gıda ve Tarım Bakanlığı‘na göre Mayıs ayında San Francisco’daki bir canlı kuş pazarında kuş gribi tespit edildi. Eyalet yetkilileri, insanları mümkünse kümes hayvanlarını yabani kuşlardan ayırmaya çağırdı.

Kaliforniya Gıda ve Tarım Bakanlığı Haziran ayında yaptığı açıklamada, “Kaliforniya’da kümes hayvanı üretiminde görülen son vaka ve bu türün yabani kuşlar tarafından getirildiğine dair epidemiyolojik kanıtlar nedeniyle, Kaliforniyalı üreticilerden kuşlarını Aralık 2024’e kadar kapalı alanlara taşımalarını istiyoruz” dedi.

Aile ve arkadaşların korunması
CDC bu yılın başlarında, aşıların, anti-COVID ilaçların mevcudiyeti ve artan nüfus bağışıklığı sayesinde COVID-19’un sağlık üzerindeki etkilerinin eskisine göre daha düşük olduğu gerekçesiyle COVID izolasyon kılavuzunu hafifletti.

Hastaneye kaldırılan ve ölen daha az insan var ve çocuklarda çoklu inflamatuar sendrom gibi komplikasyonlara dair daha az rapor var.

Yine de doktorlar, COVID’in hâlâ gripten daha kötü olan önemli sağlık yüklerine neden olduğu göz önüne alındığında, hastalıktan ve hastalığın başkalarına yayılmasından kaçınmak için sağduyulu adımlar atmanın ihtiyatlı olmaya devam ettiğini söylüyor. Bu yılın ilerleyen dönemlerinde güncellenecek olan federal tahminlere göre, Ekim ayının başından bu yana ulusal çapta 49.000’den fazla kişinin COVID nedeniyle hayatını kaybettiği bildirilmiştir; buna karşılık grip aynı zaman diliminde en az 25.000 kişinin ölümüne neden olmuştur.

Uzun COVID’in yaygınlığı azalıyor olsa da, uzun COVID hâlâ her COVID geçiren kişi için bir risk oluşturabilir.

Doktorlar, özellikle COVID-19’dan kaynaklanan ciddi komplikasyon riski daha yüksek olan hastalar için herkesi aşılarını güncellemeye çağırıyor. Güncellenmiş bir COVID-19 aşı formülünün birkaç hafta içinde kullanıma sunulması bekleniyor ve CDC, 6 aylık ve daha büyük herkesi güncellenmiş aşıdan bir doz almaya çağırıyor.

Kaliforniya’da 65 yaş ve üzeri yaşlıların sadece %37’si, ilk kez Eylül ayında kullanıma sunulan son güncellenmiş COVID-19 aşısını yaptırmıştır.

Yaşlıların en az bir doz güncellenmiş aşı yaptırması özellikle önemlidir. UC San Francisco enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Peter Chin-Hong, son zamanlarda gördüğü ciddi COVID hastalarından hiçbirinin son bir yıl içinde güncellenmiş bir aşı yaptırmadığını söyledi.

Hasta insanlardan uzak durun. Enfekte olan bazı kişiler, COVID-19 hastalığının başlangıcı olabilecek semptomlarını sadece soğuk algınlığı veya alerji olarak gösterebilir.

Hastaysanız test yapın ve ilk testiniz negatif çıkarsa tekrar test yapın.

İlk testin negatif çıkması COVID olmadığınız anlamına gelmez; doktorlar testin pozitif çıkıp çıkmadığını kontrol etmek için semptomların başlamasından beş gün sonrasına kadar test yapılmasını önermektedir.

Hudson, öksürük ve soğuk algınlığı semptomlarının başlamasından sonraki üç ila beş gün boyunca günde bir kez hızlı COVID testi yaptırmayı düşünün, dedi.

Bunu yapmak, bir kişinin daha sonra kendini izole etmek ve hastalığın başkalarına yayılmasını sınırlamak için önlemler almasına yardımcı olabilir.

Maskeler bugünlerde çok daha az yaygındır ancak yine de enfeksiyonu önlemek için kullanışlı bir araç olabilir. Kalabalık bir uçuşta veya yakındaki insanların öksürdüğü kalabalık bir kapalı mekanda maske takmak enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

En iyi maske, iyi takılan ve takarken rahat hissettiğiniz maskedir. En koruyucu olanlar N95 solunum maskeleridir, bunu KN95 solunum maskeleri ve KF94’ler takip eder. Cerrahi maskeler kumaş maskelerden daha fazla koruma sağlar.

Hastalanırsanız Paxlovid istemek için bir planınız olsun. Paxlovid, hafif ila orta şiddette hastalığı olan şiddetli COVID-19 riski altındaki kişiler tarafından alındığında hastaneye yatış ve ölüm riskini azaltan antiviral bir ilaçtır.

Paxlovid alırsanız, beş günlük tedavi süresinin tamamını aldığınızdan emin olun. İlacı dozun yarısında almayı bırakmayın.

Damardan verilen remdesivir ve Paxlovid gibi ağızdan verilen molnupiravir gibi başka anti-COVID ilaçları da mevcuttur.

Hastayken başkalarından uzak durun
CDC, insanların solunum yolu viral semptomları genel olarak iyileştikten ve Tylenol veya Advil gibi ateş düşürücü ilaç kullanmadan ateşleri düştükten en az 24 saat sonrasına kadar evde kalmalarını ve başkalarından uzak durmalarını önermektedir. Daha önce CDC, COVID’li kişilerin en az beş gün izole olmalarını ve birkaç gün daha ek önlemler almalarını önermişti.

CDC, semptomların ne zaman iyileştiğine karar vermek açısından en önemli şeyin “genel olarak daha iyi hissetme duygusu ve faaliyetlere devam etme yeteneği” olduğunu söylüyor. CDC, uzun süren öksürüğün tek başına, kişinin bulaşıcı olduğu sürenin ötesine geçebileceğini söyledi.

Ancak CDC, başkalarına bulaştırmaktan kaçınmak için beş gün daha maske takmak, hava sirkülasyonunu artırmak için pencereleri açmak, elleri sık sık yıkamak, başkalarıyla mesafeyi korumak ve test yapmaya devam etmek gibi ek önlemler alınmasını da tavsiye ediyor. Enfekte kişilerin kendilerini daha iyi hissettikten sonra bile bulaşıcı olmaları mümkündür.

Los Angeles İlçe Halk Sağlığı Departmanı, semptomları olan enfekte kişilerin izolasyondan çıkmadan önce negatif bir test sonucu almalarını önermektedir. Kurum ayrıca, enfekte olan kişilerin – semptomları olup olmadığına bakılmaksızın – hasta hissetmeye başladıktan veya asemptomatik ise ilk pozitif test sonuçlarından sonra 10 gün boyunca başkalarının yanında maske takmalarını önermektedir. Bununla birlikte, en az bir gün arayla iki ardışık negatif test yaptırmaları halinde maskelerini daha erken çıkarabilirler.

Kurum, hasta hissetmeye başladıktan sonra veya asemptomatikse ilk pozitif test sonucundan sonra 10 gün boyunca yaşlılardan ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerden uzak durulmasını önermektedir.

Hastalar iyileşir ve daha sonra tekrar hastalanırlarsa, COVID reboundu yaşayabilirler ve evde kalmaları ve evlerindeki enfekte olmayan kişilerden izole olmaları gerekir.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…