02:39:13

Değişim Gezegenin Açısal Hızını Etkiliyor

Yeni bir çalışma, iklim değişikliğinin neden olduğu buz kaybının Dünya üzerindeki kütleyi dönüşünü değiştirecek kadar yeniden dağıttığını ortaya koydu. Küresel ısınma Dünya’nın dönüşünü biraz yavaşlattı ve bu durum zamanı nasıl ölçtüğümüzü etkileyebilir…

Çarşamba günü yayımlanan bir çalışma, özellikle insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle hızlanan bir eğilim olan kutup buzlarının erimesinin, Dünya’nın normalde olduğundan daha az hızlı dönmesine neden olduğunu ortaya koydu.

Çalışmanın yazarı, California San Diego Üniversitesi Scripps Oşinografi Enstitüsü‘nde jeofizikçi olan Duncan Agnew, kutuplardaki buzlar eridikçe, Dünya’nın kütlesinin yoğunlaştığı yerin değiştiğini söyledi. Bu değişim de gezegenin açısal hızını etkiliyor.

Agnew bu dinamiği buz üzerinde dönen bir artistik patenciye benzetiyor: “Dönmeye başlayan bir patenciniz varsa, kollarını indirir veya bacaklarını uzatırsa yavaşlayacaktır" dedi. Ancak bir patencinin kolları içe doğru çekilirse, patenci daha hızlı dönecektir.

O halde kutuplarda daha az katı buz, ekvator çevresinde – Dünya’nın belinde – daha fazla kütle anlamına geliyor.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü‘nde jeofizik profesörü olan ve yeni çalışmaya katılmayan Thomas Herring, “Buz erimesiyle yaptığınız şey, Antarktika ve Grönland gibi yerlerde donmuş olan suyu almak ve bu donmuş suyu eritmek ve sıvıları gezegendeki diğer yerlere taşımaktır" dedi. “Su ekvatora doğru akıyor."

Başka bir deyişle çalışma, insan etkisinin, akademisyenlerin, yıldız gözlemcilerinin ve bilim insanlarının binlerce yıldır üzerinde kafa yorduğu bir güçle oynadığını öne sürüyor – uzun zamandır insanlığın kontrolü dışında bir sabit olarak kabul edilen bir şey.

Agnew, “Dünyanın ne kadar hızlı döndüğünü ölçülebilir bir şekilde değiştiren bir şey yapmış olmamız benim için bile oldukça etkileyici" dedi. “Daha önce benzeri görülmemiş şeyler oluyor."

Nature dergisinde yayımlanan çalışması, iklim değişikliğinin Dünya’nın dönüşünde “negatif sıçrama saniyesi" olasılığını geciktirecek kadar önemli bir rol oynadığını öne sürüyor. Eğer kutuplardaki buzlar erimemiş olsaydı, evrensel zamanın çeşitli faktörlerden etkilenen Dünya’nın dönüşüyle senkronize olabilmesi için 2026’ya kadar tüm dünyadaki saatlerin bir saniye eksiltmesi gerekebilirdi.

Bunun yerine, iklim değişikliğinin etkisi bu ihtimali tahminen üç yıl geriye itti. Eğer zaman ölçümü yapan kuruluşlar eninde sonunda negatif bir artık saniye eklemeye karar verirlerse, bu ayarlama bilgisayar ağlarını bozabilir.

Artık saniye ayarlamalarına ihtiyaç duyulmasının nedeni, iklim değişikliği olmasa bile, Dünya’nın günlük dönüşünün sabit görünmesine rağmen zaman içinde yavaşlama eğiliminde olmasıdır.

Paleoceanography and Paleoclimatology dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, yaklaşık 70 milyon yıl önce günler daha kısaydı ve kabaca 23,5 saat sürüyordu. Bu da Kretase dinozorlarının her yılı 372 gün olan bir gezegende yaşadıkları anlamına geliyor.

Gezegenin dönüşünü etkileyen birkaç temel faktör vardır ve bunlar bazen birbirlerine zıt olarak çalışırlar.

Kısmen Ay’ın çekim gücüne bağlı olarak okyanus gelgitlerinin sürtünmesi Dünya’nın dönüşünü yavaşlatır. Bu arada, son Buzul Çağı’ndan bu yana, Dünya’nın kabuğu, buz tabakalarının ağırlığının kalkmasına tepki olarak bazı bölgelerde yükselmektedir. Bu etki kütlenin dağıldığı yeri değiştirir ve gezegenin dönüşünü hızlandırır. Bu süreçlerin her ikisi de oldukça sabittir ve tahmin edilebilir oranlara sahiptir.

Agnew, bir başka faktörün de Dünya’nın sıvı iç çekirdeğindeki sıvının hareketi olduğunu, bunun da Dünya’nın dönüş hızını hızlandırabilecek ya da yavaşlatabilecek bir joker olduğunu söyledi.

Şimdi bu karışıma kutuplardaki buz erimesi de eklendi. İklim değişikliği yoğunlaştıkça, araştırmacılar buz erimesinin gezegenin nasıl döndüğü üzerinde daha da derin bir etkiye sahip olmasını bekliyor.

Herring, “Zaman geçtikçe ve erime hızlandıkça, muhtemelen yapmasını beklediğimiz gibi, daha büyük bir katkısı olacak" dedi. Herring, yeni çalışmanın çeşitli bilim dallarından araştırmaları bir araya getiren kapsamlı ve sağlam bir analiz olduğunu da sözlerine ekledi.

Zaman tutucuların Dünya’nın dönüşüne ayak uydurmak için evrensel zamanı ayarlama ihtiyacı yeni bir olgu değil. Ancak tarihsel olarak bu, Dünya’nın yavaşlayan dönüşü astronomik zamanın atomik zamanın (atomik saatlerdeki atomların titreşimiyle ölçülen) gerisinde kalmasına neden olduğu için saatlerin ortak standardına artık saniye eklemeyi gerektirmiştir.

Ancak son yıllarda Dünya, çekirdeğindeki dalgalanmalar nedeniyle normalde beklenenden daha hızlı dönmektedir. Bu durum, 1960’larda Koordineli Evrensel Zaman‘ın resmi olarak kabul edilmesinden bu yana ilk kez, evrensel zamanı Dünya’nın dönüşüne uydurmak için bir artık saniye çıkarmanın mantıklı olup olmayacağını düşünmeye sevk etti.

Kutuplardaki buzların erimesi bu eğilimi tersine çevirdi ve negatif bir sıçrama saniyesiyle ilgili herhangi bir karar noktasını önledi. Agnew‘in tahminlerine göre, Dünya’nın mevcut dönüş hızı devam ederse, bu olasılığı üç yıl geciktirdi – 2026’dan 2029’a.

Artık saniyelerin eklenmesi ve çıkarılması son derece hassas zamanlamaya dayanan uydu, finans ve enerji iletim sistemlerini bozma potansiyeline sahip olduğu için sıkıntı yaratmaktadır. Bu nedenle, küresel zaman tutucular 2022 yılında, artık saniye ekleme ve çıkarma işlemlerinin 2035 yılına kadar kaldırılması ve evrensel zamanın Dünya’nın dönüş hızından uzaklaşmasına izin verilmesi yönünde oy kullandılar.

Agnew, “Artık saniyelerden kurtulmak için yaklaşık 2000 yılından beri bir baskı var," dedi.

Saatler değişse de değişmese de, eriyen kutup buzlarının Dünya’nın dönüşünü etkilediği düşüncesi, bunun ne kadar önemli bir mesele haline geldiğini gösteriyor. Araştırmalar, buz kaybının kıyı toplulukları üzerindeki derin etkisini şimdiden tanımladı.

Bilim insanları, iklim ısındıkça deniz seviyesinin yükselmesinin hızlanmasını ve bu sürecin yüzlerce yıl devam etmesini bekliyor. Geçtiğimiz yıl, üst düzey kutup araştırmacıları bir raporda önemli buz tabakalarının bazı bölümlerinin çökebileceği ve kıyı toplumlarının deniz seviyesinin metrelerce yükselmesine hazırlıklı olması gerektiği konusunda uyarıda bulundu. İnsanlık ortalama küresel sıcaklıkların 2 santigrat derece artmasına izin verirse, gezegen deniz seviyesinin 12 metreden fazla yükselmesine maruz kalabilir.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…