23:16:05

Bilim İnsanları, Dünya’nın İç Çekirdeğinin Sadece Yavaşlamadığını, Aynı Zamanda Şekil Değiştirdiğini Keşfetti

Deprem dalgalarının ortaya koyduğu verilere göre, deprem dalgalarının ortaya koyduğu verilere göre, Dünya’nın iç çekirdeğinin yüzeyi dinamik bir yapıya sahip ve dönüşü sırasında şekil değiştiriyor. 10 Şubat’ta Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, 5.150 kilometre derinlikteki iç çekirdeğin kenarından geçen deprem dalgaları incelendi…nin yüzeyi dinamik bir yapıya sahip ve dönüşü sırasında şekil değiştiriyor. 10 Şubat’ta Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, 5.150 kilometre derinlikteki iç çekirdeğin kenarından geçen deprem dalgaları incelendi…

Araştırmacılar, çekirdek daha önce gözlemlenen bir konuma döndüğünde bile küçük farklılıkların olduğunu fark etti.

Bu farklılıklar, iç çekirdeğin yüzeyinin katı olmasına rağmen kısa vadede değişken olabileceğini gösteriyor.

Dış Çekirdeğin Etkisi

Çalışmanın lideri ve Güney Kaliforniya Üniversitesi Dornsife‘tan sismolog John Vidale, “En olası neden, dış çekirdekteki akışın iç çekirdeğin en dış katmanını biraz karıştırarak topografyasını değiştirmesi" dedi.

Dış çekirdek, çoğunlukla demir ve nikel içeren erimiş bir metal tabakasıdır ve katı olan iç çekirdeği sarar. Her yıl sıvı dış çekirdekten çok küçük bir miktar kristalleşerek iç çekirdeğe eklenir ve iç çekirdek yılda yaklaşık bir milimetre büyür.

Ancak iç ve dış çekirdek arasındaki sınırda, iç çekirdek erime noktasına çok yakındır. Katı olmasına rağmen sert değildir. Bu durum, yeni çalışmada tespit edilen şekil değişimlerinin nedenlerinden biri olabilir. Vidale, çekirdeğin ne kadar değiştiğini tam olarak belirlemenin zor olduğunu, ancak hareketin yüzlerce metre ile birkaç kilometre arasında olabileceğini tahmin ettiklerini belirtti.

İç Çekirdeğin Dönüşü ve Dinamik Yapısı

Vidale ve ekibi, daha önce yaptıkları bir çalışmada, iç çekirdeğin sabit bir hızla dönmediğini keşfetmişti. 2010 yılına kadar Dünya’nın geri kalanına göre daha hızlı dönen iç çekirdek, o tarihten sonra yavaşladı ve şu anda Dünya’nın dönüşünün gerisinde kalıyor.

Bu bilgiden yola çıkan bilim insanları, 1991 ile 2023 yılları arasında iç çekirdeğin aynı noktasının Dünya’nın aynı noktası altından geçtiği zamanları belirledi. Güney Atlantik Okyanusu’ndaki South Sandwich Adaları’ndan kaynaklanan ve iç çekirdekten geçerek Amerika kıtasındaki alıcılara ulaşan 168 çift deprem dalgası kullanıldı.

Araştırmacılar, iç çekirdeğin derinliklerine inen dalgalarda büyük bir değişiklik gözlemlemezken, yüzeyi sıyıran dalgalarda belirgin değişimler fark etti. Bu bulgu, iç çekirdeğin en dış katmanının değişken bir yapıya sahip olduğunu ortaya koydu.

İç Çekirdek Hareketi Üzerine Tartışmalar

1990’larda yapılan ilk iç çekirdek araştırmalarından bu yana, iç çekirdeğin gerçekten dönüp dönmediği veya sadece sınırlarının kayma mı yaşadığı konusunda tartışmalar devam ediyor. Çalışmaya dahil olmayan Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’den yer bilimci Bruce Buffett, “Belki de herkes biraz haklıdır," diyerek her iki teorinin de geçerli olabileceğini söyledi.

Bu farkın akademik bir mesele gibi görünebileceğini belirten Buffett, iç çekirdeğin katılaşmasının sıvı dış çekirdekteki ısı akışının ana itici gücü olduğunu ve bunun da Dünya’nın manyetik alanını oluşturduğunu vurguladı. İç çekirdeğin ne zaman katılaşmaya başladığı veya manyetik alanın daha önce nasıl çalıştığı henüz bilinmiyor. “Umarım iç çekirdeğin dokusunu, yapısını ve dinamiklerini inceleyerek gezegenin en derin kısmının tarihine dair bir şeyler söyleyebiliriz," dedi.

Gelecekte Neler Keşfedilebilir?

Vidale, iç çekirdeği etkileyen faktörler arasında yer altı “yanardağları“ndan çıkan gazlar ve yeraltı heyelanları gibi olasılıkların bulunduğunu söyledi. Ancak ona göre en olası açıklama, dış çekirdekteki girdapların iç çekirdeği dalgalandırması.

Vidale, “İç çekirdeğin yüzeyinin dinamik olduğu açık. Dönüşle değişen kuvvetlere yanıt veriyor ve muhtemelen gözle görülür bir şekilde yükselip alçalıyor," dedi.

Nanjing Üniversitesi‘nden jeofizikçi Yi Yang ise bu yorumun mantıklı olduğunu ancak mevcut verilerin sadece dış çekirdeğin bir bölümüne ait olduğunu belirtti.

Pekin Üniversitesi’nden ve önceki çalışmalara katılan Xiaodong Song, “İç çekirdeğin davranışlarını daha iyi anlamak için veri toplamaya devam etmeliyiz," dedi ve gelecekte iç çekirdek hakkında daha büyük sürprizler beklediğini ekledi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…