03:15:42

Rekor Kıran Sondaj Çekirdeği Dünya’nın Mantosunun 1,2 Kilometre Derinine Ulaştı

Bilimsel bir sondaj gemisi, Dünya’nın mantosunda daha önce hiç olmadığı kadar derine inerek okyanus volkanlarını besleyen süreçler ve yaşamın olası kökenleri hakkında yeni ipuçları elde etti. Kuzey Atlantik Okyanusu’nun ortasında, jeologlar deniz tabanının 1268 metre altına inerek Dünya’nın mantosuna şimdiye kadar açılmış en derin deliği kazdılar…

Elde edilen kaya çekirdeğinin analizi, gezegenimizin en dış katmanlarının evrimi ve hatta belki de yaşamın kökenleri hakkında yeni ipuçları sunuyor.

Dünya genel olarak katı bir dış kabuk, bir üst ve alt manto ve bir çekirdek dahil olmak üzere birkaç farklı katmandan oluşur. Kabuğun hemen altında yer alan üst manto, esas olarak peridotit adı verilen magnezyum açısından zengin bir kayadan oluşur. Bu katman depremler, su döngüsü, volkan ve dağların oluşumu gibi önemli gezegensel süreçleri yönlendirir.

İngiltere’deki Cardiff Üniversitesi‘nden Johan Lissenberg, “Bugüne kadar mantonun yalnızca parçalarına erişebildik" diyor. “Ancak mantonun deniz tabanında açığa çıktığı bir dizi yer var."

Bu alanlardan biri, Atlantis Masifi adı verilen ve orta Atlantik sırtının volkanik olarak aktif bir bölgesinin yakınında bulunan bir su altı dağıdır. Mantonun sürekli olarak yüzeye çıkan ve eriyen kısımları bölgedeki volkanların çoğunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu arada, deniz suyu mantonun derinliklerine sızdıkça, daha yüksek sıcaklıklar onu ısıtır ve hidrotermal bacalardan geri çıkan ve mikrobiyal yaşam için yakıt sağlayan metan gibi kimyasal bileşikler üretir.

Lissenberg, “Atlantis Masifi’nin yeraltında bir tür kimyasal mutfak var" diyor.

Bu dinamik bölge hakkında daha fazla bilgi edinmek için, o ve meslektaşları başlangıçta sondaj gemisi JOIDES Resolution ile mantonun 200 metre derinine inmeyi planladılar; bu, araştırmacıların şimdiye kadar başardıklarından daha derindi.

İngiltere’deki Leeds Üniversitesi‘nden ekip üyesi Andrew McCaig, “Sonra sondaja başladık ve işler inanılmaz derecede iyi gitti" diyor. “Sürekli kayaların gerçekten uzun bölümlerini kurtardık ve buna devam etmeye ve gidebildiğimiz kadar derine gitmeye karar verdik."

Sonunda ekip mantonun 1268 metre derinine inmeyi başardı.

Sondaj çekirdeği örneğini analiz eden araştırmacılar, dünyanın dört bir yanından toplanan diğer manto örneklerine kıyasla piroksen adı verilen bir mineralin çok daha düşük seviyelerde olduğunu tespit etti. Lissenberg, bunun mantonun bu belirli bölümünün geçmişte önemli ölçüde erime geçirdiğini ve bunun da pirokseni tükettiğini gösterdiğini söylüyor.

Gelecekte, mantonun nasıl eridiğini ve bu erimiş kayanın okyanus volkanlarını beslemek için yüzeye nasıl göç ettiğini anlamamıza yardımcı olabilecek bu erime sürecini yeniden yapılandırmayı umuyor.

Bazı bilim insanları Dünya’daki yaşamın hidrotermal bacaların yakınındaki okyanusun derinliklerinde başladığını düşünüyor. Bu nedenle mikrobiyologlar, silindirik kaya çekirdeği boyunca ortaya çıkan kimyasalları inceleyerek, yaşama yol açmış olabilecek koşulları ve okyanus tabanının ne kadar derininde meydana geldiklerini belirlemeyi umuyorlar.

McCaig, “Bu çok önemli bir sondaj deliği çünkü birçok bilim dalından bilim insanı için bir referans bölümü olacak" diyor.

İngiltere’deki Liverpool Üniversitesi‘nden John Wheeler, “Dünyanın tek boyutlu bir örneği, eriyik ve suyun üç boyutlu göç yolları hakkında tam bilgi sağlayamaz, ancak yine de büyük bir başarıdır" diyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…