06:30:00
NASA’nın Elektrikli Uçağı Bu Yıl Uçuşa Geçecek Ancak Geleceği Belirsiz…
X-57 Maxwell elektrikli uçuşun önündeki bazı engelleri kaldırdı, ancak finansmanı yakında sona eriyor…

Patlayan transistörlerden batarya paketlerinin tamamen yeniden tasarlanmasına kadar pek çok zorluğun üstesinden gelen NASA’nın tamamen elektrikli uçağı ilk test uçuşunu bu yıl gerçekleştirecek.

X-57 Maxwell olarak bilinen uçak, jet yakıtı kullanmak yerine 800 kiloluk şarj edilebilir lityum-iyon pillerden güç alarak bulutların arasında seyredecek. Uçuş, program ve daha sürdürülebilir hale gelmeye çalışan havacılık alanı için önemli bir dönüm noktası olacak.

NASA‘nın Gelişmiş Hava Hareketliliği baş stratejisti Starr Ginn geçen ay yaptığı bir açıklamada, “Bu elektrikli uçak inşa endüstrisi çok rekabetçi" dedi. “Öğrendiğimiz tüm dersleri kamuoyuyla paylaşabileceğimiz NASA destekli bir projeye sahip olmak sektörün büyümesini sağlıyor. X-57 projesi, insanların tekerleği yeniden icat etmek zorunda kalmamaları için zengin bir bilgi kaynağı oldu."

Ancak X-57 programı, hedeflediği her şeyi gerçekleştiremeden kapanma yolunda ilerliyor. Program 2016 yılında iki yönlü bir hedefle başladı: bir uçağın tamamen elektrikle çalıştırılabileceğini göstermek ve birkaç küçük elektrik motoruna sahip yeni bir kanat tasarımıyla verimliliği ve performansı artırmak. Ancak uçağın oluşturulması sırasında yaşanan pandemi aksaklıkları ve engeller nedeniyle, programın bu yılın sonunda finansmanı sona ermeden önce sonraki aşamalarını tamamlamak için yeterli zamanı yok.

X-57 Maxwell, NASA‘nın yeni teknolojiyi test etmek için deneysel uçaklar inşa eden X-plane programının en son projelerinden biri. Program tarihinde, düz uçuşta ses duvarını aşan ilk uçak olan Bell X-1‘den başlayarak devrim niteliğinde pek çok uçak üretmiştir. Resmi olmayan dünya hız ve irtifa rekorları kıran X-15 gibi daha sonraki projeler de yeni tasarım ve teknolojileri test etmeye devam etmiştir. X-57, programın yirmi yıl içindeki ilk mürettebatlı X uçağıdır.

X-57 kanatlandığında, NASA‘nın “Modifikasyon 2" adını verdiği bir formda olacak. Tecnam P2006T‘ye dayanan uçağın bu versiyonunun gövdesinde iki elektrik motoru ve 5.000’den fazla pil hücresi bulunuyor. Bu, iki kanada dağıtılmış on iki küçük motorun yanı sıra her kanat ucunda bir büyük motora sahip olması planlanan son yineleme olan “Modifikasyon 4" ten belirgin bir farktır. Şişirilmiş kanat olarak adlandırılan bu tasarım, daha kısa bir piste ve uçağın kendisinde daha küçük kanatlara izin verebilir.

Ancak X-57 bu nihai tasarıma ulaşamayacak gibi görünüyor çünkü proje ekibi artık bunu gerçekleştirecek kaynaklara sahip değil.

NASA‘nın Langley Araştırma Merkezi‘ndeki projenin baş araştırmacı yardımcısı Nick Borer, IEEE Spectrum‘dan Edd Gent‘e “Çok iddialı bir şey yapmaya çalıştık" diyor. “Yeni bir uçak gövdesi ve yeni bir motor projesi yapmaya çalışmak çok alışılmış değil, çünkü bunların ikisi de çok çok zorlu çabalar. Ajans pek çok farklı şeyi finanse ediyor ve bize sağladıklarıyla çok cömert davrandılar. Ancak en üstte öncelikler var ve eninde sonunda bitirmek zorundasınız."

Yine de ekibin uçuşa elverişli bir Modifikasyon 2‘ye ulaşmak için başardığı şey azımsanacak bir başarı değil. 2017 yılında, NASA‘nın Uluslararası Uzay İstasyonu tasarım ekibinin yardımıyla uçağın batarya paketlerini tamamen yeniden tasarlamak zorunda kaldılar. Paketteki bir hücrenin arızalanması halinde bunun bir yangına yol açmayacağından emin olmaları gerekiyordu.

Bir başka sorun da uçaktaki transistörler söz konusu olduğunda ortaya çıktı. Ekibin kullandığı orijinal transistörler yüksek güç seviyelerine dayanacak şekilde üretilmişti, ancak uçuş testleri sırasında üretilen sıcaklık ve titreşimlerle baş edemiyorlardı.

Programın baş araştırmacısı Sean Clarke, basına verdiği demeçte, “Onu koymayı beklediğimiz ortam türlerine dayanabilecek şekilde tasarlanmışlardı," diyor. “Ama onları her test ettiğimizde başarısız oluyorlardı. Transistörler çevresel test odamızda havaya uçuyordu."

Transistör arızalarının patlayıcı tarzda olması nedeniyle daha da zorlaşan dikkatli bir araştırmadan sonra ekip daha yeni donanıma sahip transistörler kullandı ve sistemlerini yeniden tasarladı. Bu geliştirilmiş transistörlerin tam bir seti şimdi uçuş için kalifikasyondan başarıyla geçti.

X-57 muhtemelen bu yıl son kez hangarına geri dönecek olsa da, uçağın ekibi ve sektördeki diğer kişiler projenin elektrikli uçakların potansiyeli için önemli adımlar attığını ve diğerlerinin başarılarını geliştirmeye devam edeceği konusunda iyimser olduklarını söylüyorlar. Ekip, başkalarının da elektrikli uçak yapmasına yardımcı olması umuduyla proje boyunca elde ettikleri verileri yayımlıyor. NASA‘nın bu programdaki yüklenicilerinden birkaçı X-57‘nin batarya paketini ticarileştirmeye ve elektrik motorlu başka uçan araçlar geliştirmeye devam etti.

Elektrikli havacılık odaklı SMG Consulting‘in kurucusu ve ortağı Sergio Cecutta, yaptığı açıklamada, “Bir X uçağının tüm fikri daha önce hiç yapılmamış bir şey yapmaktır ve bu nedenle bir öğrenme eğrisi olmasını beklemenin normal olduğunu düşünüyorum" dedi. “Sonuçta, sektörün başarılı olması için zemin hazırlamak istiyorsunuz ve bence bu açıdan X-57 başarılı bir proje oldu."

Clarke da aynı fikirde. Verdiği demeçte “Bu teknoloji beni hâlâ heyecanlandırıyor" diyor. “Çocuklarımın 10, 15 yıl içinde elektrikli uçaklarla kısa uçuşlar yapabilmesini dört gözle bekliyorum – bu havacılık için gerçekten harika bir adım olacak."

“X-uçağının tüm fikri daha önce hiç yapılmamış bir şeyi yapmaktır"

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…