09:15:13

NASA’nın Evrende Neden Yalnız Olabileceğimize Dair Bir Teorisi Var…
Kendi türümüzün tarihi ve mevcut durumu bazı ipuçları vermektedir…

Gün geçtikçe daha fazla gökbilimci evrende yalnız olmadığımız fikrine yaklaşıyor. Onlara göre bu bir matematik ve alçakgönüllülük meselesi. Dışarıda potansiyel olarak yaşamı destekleyen trilyonlarca gezegen varken, neden yüksek teknolojili bir uygarlık geliştiren tek gezegen bizimki olsun ki? Ama eğer dünya dışı varlıklar varsa, onlarla henüz tanışmadık – muhtemelen. Evrende yaşamın ortaya çıkması için trilyonlarca şans varken, şimdiye kadar başka akıllı yaşam belirtileri bulmuş olmamız gerekirdi, öyle değil mi?

Şu aralar NASA‘nın Kaliforniya’daki Jet İtiş Gücü Laboratuvarı‘nda çalışan bir ekip bunun nedenini açıklamak için eski bir teoriyi yeniden gözden geçiriyor. “Büyük Filtre" teorisi, evrenin tarihi boyunca potansiyel olarak çok sayıda başka uygarlığın var olduğunu, ancak bizimle temas kurma şansı bulamadan hepsinin kendilerini yok ettiğini öne sürüyor.

Daha da tüyler ürpertici olanı, tabiri caizse kendimizi de varoluştan “filtreleme" yolundayız. Bu anlamda, diğer uygarlıklarla neden karşılaşmadığımızı, yani uzaylıların kendilerini yok etmek için ne yapmış olabileceklerini anlamak, kendi uygarlığımızı kurtarmanın da anahtarı olabilir.

JPL astrofizikçisi Jonathan Jiang ve ortak yazarları, 23 Ekim’de çevrimiçi olarak yayımlanan ve henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olan yeni bir çalışmada, “İnsanlığın böylesi bir evrensel süzgeçten başarıyla geçmesinin anahtarı, kendimizdeki bu nitelikleri tanımlamak ve bunları önceden etkisiz hale getirmektir" diye yazdı.

Bilim dünyasındaki herkes Büyük Filtre fikrine inanmıyor. Bilim öğretim görevlisi ve Dünya Dışı Varlıklar kitabının yazarı Wade Roush, basına verdiği demeçte, “Büyük Filtre sanki fiziksel bir yasa ya da yükselen her teknolojik uygarlığın karşısına çıkan tek bir güçmüş gibi aşırı determinist geliyor" dedi. “Elimizde böyle bir güce dair doğrudan bir kanıt yok."

Ancak teorinin etkisi tartışılmaz. Büyük Filtre ilk olarak 1996 yılında George Mason Üniversitesi ekonomistlerinden Robin Hanson tarafından ortaya atılmıştı. O zamandan bu yana bilim-kurgu dünyası inşasının temellerinden biri haline geldi. Ve bunun iyi bir nedeni var: Dramatik olması. Hanson, “Evrenimizin temelde ölü gibi görünmesi, gelişmiş, patlayıcı, kalıcı yaşamın ortaya çıkmasının çok çok zor olduğunu gösteriyor" diye yazdı.

“Patlayıcı" derken, bir uygarlığın ucuz uzay uçuşunu başarması ve diğer birçok gezegeni hızla kolonileştirmesi olasılığından bahsediyor. Hanson‘ın teorisine göre, akıllı yaşamın kendi gezegeninde gelişmesini, diğer gezegenlere yayılmasını ve bizim gibi uzaylılarla temas kuracak kadar uzun süre hayatta kalmasını engelleyen bir şey ya da pek çok şey var.

Uzaylı yaşamı arayışının önde gelen savunucularından en azından birinin bu teoriye itirazı yok. Harvard‘da fizikçi olan Avi Loeb, “Bence akla yatkın" diyor.

Jiang ve çalışma arkadaşları Büyük Filtre‘yi anlamak için aynayı insanlığa çevirdiler. Bizi öldürmesi en muhtemel görünen şeyin, diğer gezegenlerdeki akıllı yaşam için de varoluşsal bir tehdit oluşturabileceğini öne sürdüler. İnsan türüne yönelik en büyük tehditlerin kısa bir listesini çıkardılar ve bunlardan biri hariç hepsi tamamen bizim hatamızdı.

Elbette, bir asteroid Dünya’ya gezegendeki hemen her şeyi öldürecek kadar büyük bir güçle çarpabilir. Bu bizim engelleyebileceğimiz bir şey değil. Ancak JPL ekibinin muhtemel olduğunu düşündüğü diğer uygarlık katilleri de kendi kendimizi yaralıyor. Nükleer savaş. Pandemi. İklim değişikliği. Kaçak yapay zekâ.

Jiang‘ın ekibi bu varoluşsal riskleri, insanlar gibi akıllı varlıklarda derinlere kök salmış işlev bozukluğu olarak tanımladıkları şeye bağlıyor. Araştırmacılar, “İşlev bozukluğu hızla çığ gibi büyüyerek Büyük Filtre’ye dönüşebilir," diye yazdılar.

Ancak Jiang ve yardımcı yazarları, işlev bozukluğunun kaçınılmaz olmadığını vurguladı. “Olası filtrelerimizin çoğunun temeli olgunlaşmamışlıkta yatıyor" diye yazdılar. Bir tür olarak büyüyebilir, nükleer silahlarımızı sökebilir, temiz enerjiye geçebilir, en kötü salgınlara neden olan zoonotik virüsleri azaltabilir ve hatta gezegeni öldüren asteroitleri saptırmak için daha iyi bir teknoloji geliştirebiliriz.

JPL ekibi, tüm bu reformların insanlığın birlikte çalışmasını gerektirdiğini belirtiyor: “Tarih, türler arası rekabetin ve daha da önemlisi işbirliğinin bizi icadın en yüksek zirvelerine götürdüğünü göstermiştir. Yine de, uzun vadeli sürdürülebilir büyümenin antitezi gibi görünen kavramları uzatıyoruz. Irkçılık, soykırım, adaletsizlik, sabotaj… liste uzayıp gidiyor."

Barış, sevgi ve anlayışla – ve bazı büyük teknolojik atılımlarla – kendi kendimizi yok etme eğilimlerimizden kurtulabilir ve Büyük Filtre’ye meydan okuyabiliriz. Ve eğer filtreyi aşmak için birlikte çalışabilirsek, diğer uygarlıkların da bunu yapabileceği akla yatkındır. Kendi hayatta kalışımız bize bir gün, bir şekilde, diğer Büyük Filtre’den kurtulanlarla karşılaşacağımız umudunu vermeli.

Belki de karşılaşmayız. Hanson, Jiang ve arkadaşlarının Büyük Filtre‘yi ve buna yönelik potansiyel çözümleri kısmen yanlış anladıklarını düşünüyor.

Hanson, Jiang ve arkadaşlarının hayatta kalmamızın yolu olarak savundukları küresel işbirliğinin bizi yok edecek şeyin ta kendisi olabileceğini söyledi. Hanson, “Açıkça medeniyetimiz üzerinde daha merkezi bir kontrol ve yönetim öneriyorlar," dedi. “Ama ben aslında aşırı yönetim merkezileşmesini gelecekteki Büyük Süzgecimize en olası katkı olarak görüyorum."

Hanson‘ın anlayışına göre, ne kadar ademi merkezileşirsek, bazılarımızın hayatta kalma ve gelişme olasılığı o kadar artar. Yıkıcı bir pandemiyi atlatan izole ev sahiplerini ya da Ay’da veya Mars’ta dünya dışı koloniler kuran özel uzay kaşiflerini – dünyanın Jeff Bezos‘ları ve Elon Musk‘ları – hayal edin. Bir felaket Dünya’daki herkesi yok etse bile varlığını sürdürebilecek koloniler.

Diğer eleştirmenler ise Büyük Filtre teorisinin tümüyle saçma olduğunu düşünüyor. Uzaylılarla henüz tanışmamış olmamızın nedeni hepsinin ölmüş olması değil… onlarla henüz tanışmamış olmamız olabilir. Evren uçsuz bucaksız. Milyarlarca gelişen uzaylı uygarlığı olsa bile, neredeyse kesinlikle çok uzaktalar. Sonunda onları bulmak için sabırlı olmak ve çok aramak gerekecek.

Kaliforniya merkezli SETI Enstitüsü‘nden gökbilimci Seth Shostak, “Büyük Filtre teorisi, orada kimsenin olmadığı varsayılan gözlemsel sonuca dayanıyor. Ancak bu sonuç çok erken. Araştırmaya daha yeni başladık."

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…