Çitler fillerin hareketlerini engelliyor...
B otswana’da Afrika fillerinin ölümleri bir kez daha patlak verdi. 2021’in sadece ilk üç ayında 39’u ölüme boyun eğdi. Gizemli ölümler, 2020 yılının Mayıs ve Haziran aylarında yaklaşık 350 Afrika filinin öldüğü Okavango Deltası‘nın yaklaşık 100 kilometre uzağında, ülkenin kuzeyindeki Moremi Av Hayvanları Koruma Alanı’nda meydana geldi. Mevcut hükûmet ölüm nedeni konusunda karışık ve net olmayan açıklamalarda bulunuyor.
Botswana Yaban Hayatı ve Milli Parklar Dairesi‘nin 24 Mart tarihli haber bülteninde, şarbon ve bakteriyel enfeksiyonlar yeni ölümlerde göz ardı edildi ve “daha fazla laboratuvar analizi yapılmaya devam ediyor" denildi.
Ancak, Botsvana’nın Çevre, Doğal Kaynakları Koruma ve Turizm Bakanı Philda Kereng, 30 Mart eyalet televizyonunda yaptığı açıklamada, ön sonuçlara dayanarak, son 39 ölümün geçen yılki toplu ölümle suçlanan aynı siyanobakteri toksinlerine bağlantılı olduğunu söyledi.
Fillerin geçen yılki toplu ölüm alanlarına uzaktan bakılınca siyanobakteri teorisini desteklemektedir. Araştırmacılara göre Mart – Temmuz 2020 arasında su kaynakları küçülürken siyanobakteri bolluğu sürekli arttı. İklim değişikliğiyle birlikte su kütleleri ısınıyor ve toksik siyanobakteriler gelişiyor.
Diğer kanıtlar ise bir patojene işaret ediyor. Pakistan Lahor’daki Veterinerlik ve Hayvan Bilimleri Üniversitesi’nde veterinerlik alanında bilim insanı olan Shahan Azeem, “2021 fil ölümleri, 2020’de olduğu gibi yine sadece fillere özgüdür" diyor.
Eğer suçlu şarbon olsaydı, diğer hayvanlarda etkilenirdi, ama onlar etkilenmedi. Ve vücutları üzerinde kanama belirtileri olurdu, ki durum böyle değildi. Kaçak avlanma da dışlandı, çünkü fillerin vücutları ve dişleriyle sağlam olarak yerinde duruyordu. Azeem ve meslektaşlarının, Afrika Yaban Hayatı Araştırmaları Dergisi’nde 5 Ağustos 2020’de çevrimiçi olarak bildirdiğine göre, 2020 ölümüne ilişkin daha geniş bir araştırma buna patojenin neden olabileceğini gösteriyor.
Botsvana ve güney Afrika’daki komşu ülkeler, fillerin göç sırasında sınırların ötesine geçebileceği bir sınır ötesi koruma anlaşmasına sahiptir. Yaklaşık 130.000 Afrika filine ev sahipliği yapan Botswana, son ölümleri açıklamakta zorlanırken, doğu sınırındaki Zimbabwe 2020’de 37 filin öldüğünü bildirdi. Bir bölgedeki ani ölümler diğerlerini de ilgilendiriyor. Bilim adamları ilk olarak Zimbabwe’deki ölümleri Pasteurella multocida bakterisinin neden olduğu bir hastalık olan hemorajik septisemiden sorumlu tutmuşlardı.
Zimbabwe’deki Victoria Falls Wildlife Trust‘ın CEO’su Jessica Dawson‘a göre, daha yeni genetik araştırmalar, suçlu olarak ilgili bir bakterinin, Bisgaard Taxon 45’e işaret ettiğini söylüyor.
Mart ayında, Uluslararası Doğa Koruma Birliği, Afrika orman fillerini “kritik tehlike altında" ve Afrika savan fillerini “nesli tükenmekte" olarak nitelendirdi. IUCN, fillerin yaşam alanlarını azaltan ve parçalayan insanlar tarafından arazi kullanımındaki hızlı artışla birlikte kaçak avlanmayı başlıca tehdit olarak listeliyor.
Araştırmacılar, küçülen habitat ve iklim değişikliğinin, fillerin ölümcül patojene maruz kalmasında rol oynayabileceğini söylüyor – ne olursa olsun. Bölge, insan-fil çatışması için sıcak bir noktadır. Duke Üniversitesi‘nden biyolog Stuart Pimm ve meslektaşları 11 Ocak’ta hayvanları ekinlerden ve derin Okavango Nehri’nden ayırmak amacıyla bir anlamda hapsedildiklerine dikkat çektiler. Araştırmacılar bölgedeki filleri takip ettiler ve çok sınırlı hareket imkanları olduğunu gördüler.
Pimm, “Açık olan şu ki, Botsvana’da ve aslında başka yerlerde de olan bu çitlerin hayvanların hareketlerini kısıtladığıdır” diyor. “Filler, kendileri için tehlikeli olabilecek durumdan kaçamıyorlar."