14:49:27

Evrenin Sırlarını Açığa Çıkaracak 20 Milyar Euro’luk Çarpıştırıcı

Cenevre yakınlarındaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı‘na ev sahipliği yapan CERN‘deki yetkililer, mevcut olandan en az üç kat daha büyük olacak yeni bir parçacık hızlandırıcı için planlarını ilerletiyor. İsviçre-Fransa kırsalının altındaki 27 km’lik dairesel bir tünelde yer alan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, protonları ve atom altı parçacıkları ışık hızına yakın hızlarda çarpıştırarak büyük patlamadan saniyeler sonraki koşulları yeniden yaratıyor.

Çarpıştırıcı, 2012 yılında Higgs bozonunun keşfedilmesindeki önemli rolüne rağmen, o zamandan bu yana kayda değer yeni fizik ortaya koymadı. CERN‘in önerdiği 91 km’lik bir çevreye sahip 20 milyar Avroluk bir makine olan Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı (FCC), Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın 14TeV’lik enerjisini aşarak parçacıkları maksimum 100 teraelektronvolt (TeV) enerjide bir araya getirmeyi hedefliyor.

İngiltere’nin eski baş bilim danışmanı Sir David King‘in de aralarında bulunduğu eleştirmenler, iklim krizi tehditlerinin arttığı bir dönemde FCC‘ye milyarlarca dolar harcamanın “pervasızlık" olduğunu savunuyor. CERN konseyi kısa bir süre önce FCC‘nin fizibilite çalışmasının ara dönem gözden geçirmesini görüştü. Önümüzdeki beş yıl içinde onaylanırsa, FCC 2040’larda faaliyete geçebilir.

CERN Genel Müdürü Prof Fabiola Gianotti, FCC‘yi doğa kanunlarını küçük ölçeklerde ve yüksek enerjilerde incelemek için güçlü bir araç olarak görüyor. Ancak, Dr. Sabine Hossenfelder gibi eleştirmenler, FCC‘nin karanlık madde veya karanlık enerji hakkında bilgi sağlayacağına dair hiçbir kanıt olmadığını belirterek şüpheci olduklarını ifade ediyorlar. Makinenin toplumsal önemi sorgulanırken, önemli yatırımların kayda değer bir ilerleme sağlamayabileceği endişesi dile getiriliyor.

Prof Jon Butterworth çarpıştırıcının insan bilgisini genişletme ve temel güçleri anlamadaki rolünü vurguluyor. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı‘ndaki LHCb deneyinin bir üyesi olan Tara Shears, FCC‘yi Higgs alanı ve karanlık maddenin yönleri de dahil olmak üzere evrenin daha ince ayrıntılarını ortaya çıkarma potansiyeline sahip yeni nesil bir makine olarak görüyor. Fizibilite çalışmasının 2025 yılında sonuçlanması ve 2028 yılına kadar projenin yönü konusunda bir karar verilmesi bekleniyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…