20:28:53

Kırılan ısı rekorlarındaki ani artış bilim insanlarını neden korkutuyor?..

Bilim insanları daha fazla aşırı hava koşullarına ve muhtemelen eşi benzeri görülmemiş sıcaklıkların ortasında rekor düzeyde sıcak bir 2023’e hazırlıklı olunması gerektiğini söylüyor. Gezegeni vuran olağanüstü tarihi sıcaklık dalgası, yaklaşan aşırı hava tehlikeleri konusunda alarm veriyor – ve bu yılın Dünya’nın kayıtlara geçen en sıcak yılı olma olasılığı artıyor…

Geçtiğimiz haftalarda ve aylarda yeni emsaller belirlendi ve hızlı gelişimleriyle bazı bilim insanlarını şaşırttı: Kuzey Atlantik sıcaklıklarının şimdiden tipik yıllık zirvesine yaklaştığı tarihsel olarak sıcak okyanuslar; küresel ısınmanın etkilerinin şimdiye kadar daha yavaş görüldüğü Antarktika çevresindeki benzersiz düşük deniz buzu seviyeleri; ve yeni verilere göre gezegenin şimdiye kadarki en sıcak Haziran ayını yaşaması.

Ve ardından Pazartesi günü Dünya’nın en az 125.000 yıldır yaşadığı en sıcak gün geldi. Salı günü daha da sıcaktı.

Avrupa’nın Copernicus İklim Değişikliği Servisi Direktörü Carlo Buontempo, “Daha önce hiç böyle bir şey görmedik" dedi. Buontempo, Dünya’nın iklimiyle ilgili çok sayıda çizelge ve grafiğin, kelimenin tam anlamıyla “keşfedilmemiş bir bölgede olduğumuzu" gösterdiğini söyledi.

Küresel ısınmanın hızlanması hiç de şaşırtıcı değil – bilim insanları bunun geçen ay yeniden ortaya çıkan kötü şöhretli iklim modeli El Niño‘nun başlangıcıyla geleceğini tahmin ediyorlardı. El Niño, bazı yerlerde aşırı sel ve fırtınaları, bazı yerlerde ise kuraklık ve yangınları tetikleyen ısı ve nem dalgalarını serbest bırakmasıyla biliniyor.

Ancak sıcak koşullar, yalnızca El Niño ile açıklanamayacak kadar hızlı ve gezegenin daha büyük bir bölümünde gelişiyor. El Niño‘nun tipik olarak Aralık ayında ortaya çıkan ve takip eden aylar boyunca küresel sıcaklıkları yükselten zirve etkisinden aylar önce dünya çapında rekorlar kırılıyor.

Isınan okyanus suları 2023 yılı için gelişmekte olan bir El Niño hava modeline işaret ediyor.

Richland, Wash’daki Pasifik Kuzeybatı Ulusal Laboratuvarı‘nda yer bilimci olan Claudia Tebaldi, “Yakın geçmişte bu aşamada olmasak bile benzeri görülmemiş aşırılıklar görüyorduk" dedi. El Niño‘nun etkisiyle, “benzeri görülmemiş bir şey görme olasılığı daha da yüksek" dedi.

Geçtiğimiz haftalarda, Pekin’in ilk kez 40 santigrat dereceyi aştığı Çin’de ve yetkililerin bir kez daha elektrik şebekesini çalışır durumda tutmak için mücadele ettiği Meksika ve Teksas’ta rekor kıran sıcak hava dalgaları yaşandı.

Bu yaz Amerika Birleşik Devletleri’nin bazı bölgelerini defalarca boğan orman yangını dumanı, en sıcak Mayıs ve Haziran aylarını yaşayan Kanada’da benzeri görülmemiş bir orman yangını sezonunu körükleyen anormal bahar sıcağının ve alışılmadık derecede kuru havanın gözle görülür bir hatırlatıcısıdır.

El Niño sırasında okyanus sıcaklığının artması beklenen bir durumdur – ekvatoral Pasifik boyunca alışılmadık derecede sıcak deniz yüzeyi sıcaklıkları ile işaretlenir. Ancak şok edici sıcaklık, Kuzey Pasifik, Yeni Zelanda çevresi ve Atlantik’in büyük bölümü de dahil olmak üzere bu bölgenin çok ötesinde gelişti.

Kanada, kayıtlara geçen en sıcak Mayıs ayını yaşadıktan sonra, kayıtlara geçen en sıcak Haziran ayını da geçirdi. Kombine edildiğinde, elbette, kayıtlara geçen en sıcak Mayıs-Haziran ayı oldu. Rekor sıcaklıktaki büyük bir nokta, 2 aylık dönem boyunca ülkenin yarısını kapladı.

NOAA, denizlerdeki sıcak hava dalgası koşullarının Haziran ayında dünya okyanuslarının yaklaşık yüzde 40’ını kapladığını ve bunun kayıtlara geçen en büyük alan olduğunu bildirdi. Bu alanın büyümesi ve Eylül ayına kadar okyanus sularının yüzde 50’sine ulaşması bekleniyor.

Rekorlar büyük farklarla kırıldı

Bilim insanlarına göre mesele sadece rekorların kırılması değil, aynı zamanda koşulların önceki aşırı uçları aştığı büyük marjlar. Kuzey Atlantik’in bazı bölgelerinde sıcaklıklar normalin 5 santigrat derece üzerine çıkarak 170 yılı aşkın bir süredir gözlemlenen en sıcak seviyeye ulaştı. Sıcak sular, Birleşik Krallık da dahil olmak üzere kuzeybatı Avrupa’nın kayıtlara geçen en sıcak Haziran ayını geçirmesine yardımcı oldu.

Copernicus merkezinin Perşembe günü yayınladığı yeni veriler, küresel yüzey hava sıcaklıklarının Haziran ayında 1991-2020 ortalamasının 0,53 santigrat derece üzerinde olduğunu gösterdi. Merkez, bunun bir önceki rekorun onda bir santigrat dereceden daha fazla olduğunu ve bunun “önemli bir marj" olduğunu söyledi.

Bu arada Copernicus, Antarktika deniz buzunun 1991-2020 ortalamasının yüzde 17 altında kalarak uydu çağının başlangıcından bu yana en düşük Haziran derecesine ulaştığını söyledi. Bir yıl önce kırılan bir önceki rekor, ortalamanın yaklaşık yüzde 9 altındaydı.

Gezegen, politika yapıcıların kaçınmaya çalıştığı küresel ısınma ölçütü ile giderek daha fazla flört ediyor – sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerinde. Buontempo, Haziran ayı başı da dahil olmak üzere bu yıl zaman zaman bu eşiğin aşıldığını, ancak asıl endişenin uzun vadeli ortalamaların bu eşiğe yaklaşması olduğunu söyledi.

“Ortalama bir noktada oraya ulaşacaktır" dedi. “İklim sisteminin ısınması göz önüne alındığında, bu eşiği aşmak gittikçe daha kolay hale gelecektir."

Copernicus‘a göre, 2023’ün yarısına gelindiğinde, bugüne kadarki yıl kayıtlardaki en sıcak üçüncü yıl olarak yer alıyor.

Bir zamanlar zayıf görülen rekor sıcak yıl ihtimali yükseliyor

2023’ün başında, o yılın Dünya’nın kayıtlara geçen en sıcak yılı olması kıl payı da olsa mümkün görünüyordu. Şimdilik 2016, bir önceki yıl ortaya çıkan büyük El Niño olayından büyük ölçüde etkilenerek bu ölçütü elinde tutuyor.

Ancak El Niño hızla geliştikçe – ve aşırı sıcaklık belirtileri gezegene yayıldıkça – yeni bir küresel sıcaklık rekoru olasılığı arttı. Berkeley Earth‘ün baş bilim insanı Robert Rohde, bu olasılığın en az yüzde 54’e yükseldiğini tahmin ediyor.

Rohde bir mesajında, “2023’te şimdiye kadar görülen sıcaklık ve El Niño’nun gelişimi kesinlikle başlangıçta beklenenden daha hızlı ilerledi" dedi.

İklim bilimciler, yeni bir küresel sıcaklık rekorunun endişe kaynağı olup olmaması gerektiği konusunda görüş ayrılığı yaşıyor. Cornell Üniversitesi‘nde yardımcı doçent olan Flavio Lehner, bunu spor skorlarını takip etmeye benzetti.

Lehner, “Bunun ille de anlamlı olması gerekmiyor" dedi. Önemli olan, “iklimin ısındığına dair uzun vadeli bir eğilimimiz var" dedi.

Diğerleri içinse rekorlar bir bela işareti, insanlar için görmezden gelinmesi neredeyse orman yangını dumanının aralıksız dalgaları kadar zor.

Massachusetts’teki Woodwell İklim Araştırma Merkezi‘nde kıdemli bilim insanı olan Jennifer Francis, “Bu durum, herkesin daha iyiye değil, daha kötüye gittiğine dair farkındalığını arttırıyor" dedi. “Umuyorum ki yeni bir rekor kırarak alarm zillerini çaldıracağız ve bu da insanları doğru olanı yapmaya ve bu krizi görmezden gelmeyi bırakmaya motive etmeye yardımcı olacak."

Tebaldi için ise bunun önemi şu: Şu anda aşırı olarak kabul edilen koşulların norm haline geldiği çok da uzak olmayan geleceğe bir bakış.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…