22:47:08

Sivrisinekler, Her Yıl 600.000’den Fazla İnsanın Ölümüne Neden Oluyor

Bilim insanları son birkaç on yılda sivrisinekler hakkında çok şey öğrenmiş olsalar da, bir sivrisineği diğerinden ayırmak özellikle inatçı bir sorun olmuştur. Sivrisineklerin yaklaşık 3.500 farklı türü vardır ve çoğu birbirine benzer. Yüksek eğitimli bir böcekbilimcinin bile bir sivrisineği doğru bir şekilde tanımlayabilmesi için mikroskop altında birkaç dakika incelemesi gerekir.

Sivrisinek türleri neden önemli? En önemlisi, farklı türler farklı hastalıklar taşıyabildiği ve bazıları hiçbir hastalık taşımadığı için. (Sıtma taşıyanlar Anopheles cinsine aittir.) Başka farklılıklar da vardır: Bazıları insanları kapalı alanlarda ısırırken, diğerleri açık havada beslenir. Bazıları alacakaranlıkta yemek yerken, diğerleri öğünlerini gün içinde alır. Ve sadece dişiler ısırır – kan onlara yumurtlamak için gereken enerjiyi verir.

Tüm bu çeşitlilik, farklı sivrisinekler için farklı araçlara ihtiyacımız olduğu anlamına gelir. Örneğin, iç mekân böcek ilaçları ve yatak ağları, öncelikle iç mekanlarda ısıran türlere karşı iyi sonuç verir. Ancak çoğunlukla dışarıda yaşayan ve beslenenler için, üredikleri açık alanları ortadan kaldırmak gibi başka adımlar da atmanız gerekecektir.

Neyse ki, bilgisayarla görmenin bazı yeni kullanımları tanımlama sürecini güçlendiriyor. Sadece rakibimizi tanımamıza yardımcı olmakla kalmıyor, zayıf noktalarını hedef almamıza, daha fazla hayat kurtarmamıza ve sıtmayı ortadan kaldırmaya daha da yaklaşmamıza yardımcı oluyorlar.

En heyecan verici yeniliklerden biri VectorCam adı verilen ve asgari eğitim almış birinin sivrisinek türlerini saniyeler içinde tanımlamasını sağlayan bir uygulama.

VectorCam, Dr. Soumya Acharya ve Johns Hopkins Üniversitesi‘ndeki biyomühendis ekibi tarafından Uganda’nın sıtma kontrol programı, Makerere Üniversitesi ve Gates Vakfı’nın desteğiyle geliştirildi. Bir akıllı telefon, VectorCam uygulaması ve telefona takılan ucuz bir lens kullanarak, bir sivrisineğin fotoğrafını çekmeniz ve hemen tanımlanmasını sağlamanız yeterlidir. Uygulama sıtmayı bulaştıran farklı türler arasında ayrım yapabiliyor. Ayrıca sivrisineğin cinsiyetini ve eğer böcek dişiyse yakın zamanda kanla beslenip beslenmediğini ya da yumurta geliştirip geliştirmediğini de belirleyebiliyor. VectorCam daha da geliştirilerek dang ve Zika gibi diğer hastalıkları taşıyan türleri de tespit edebilir.

VectorCam sadece sivrisinekleri tespit etmekle kalmıyor, aynı zamanda veri toplama sürecini de kolaylaştırıyor. Birçok yerde sivrisinek gözetimi hâlâ kağıt formların elle doldurulmasını gerektiriyor ve bu formların daha sonra taşınması ve bilgisayar sistemlerine manuel olarak girilmesi gerekiyor. Veriler karar vericilere ulaştığında haftalar ya da aylar öncesine ait olabiliyor. VectorCam ile veriler dijitalleştirilip bir araya getirilerek sağlık görevlilerine güncel bilgiler sunuluyor.

Sivrisinek gözetiminde umut verici başka gelişmeler de var. Bunlardan birinin adı HumBug – sivrisinek türlerini akıllı telefondaki mikrofon tarafından yakalanan kanat çırpma seslerine göre tanımlayan bir uygulama. (Farklı türlerin kanatlarını farklı hızlarda çırptıkları ortaya çıktı.) HumBug henüz erken aşamalarda, ancak başarılı olursa, daha da otomatik ve sürekli izlemeye olanak sağlayabilir.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…