16:47:53

Çin’in başkentinin eteklerinde çoğunlukla boş olan bir çalışma ofisinde, adı tarihe kazınmış bir bilim insanı geri dönüş yapmaya çalışıyor…

He Jiankui, yaklaşık beş yıl önce genleriyle oynanmış ilk bebekleri, Lulu ve Nana adlı ikiz kızları yarattığını duyurdu. Bu haber dünya çapında şok etkisi yarattı. Biyofizikçinin tıp etiğini fena halde ihlal ettiğine dair suçlamalar vardı; bazı eleştirmenler onu Dr. Frankenstein’a benzetti.

Ve bir bedel ödedi. Hızla gözaltına alındı ve daha sonra bir Çin mahkemesi onu “yasadışı tıbbi uygulamalar" nedeniyle üç yıl hapis cezasına çarptırdı.

Yaklaşık bir yıl önce dışarı çıktı ve golf oynamaya başladığını söyledi. Sonra beklenmedik bir şey oldu.

“2.000’den fazla DMD hastası vardı, bana yazıyorlar, mesaj atıyorlar, telefon ediyorlar" diyor.

DMD ya da Duchenne musküler distrofi, kasların erimesine neden olan genetik bir hastalık. Henüz bir tedavisi yok. Hastaların ve ailelerinin He’yi bebek projesinden duyduklarını söylüyor.

Bir röportajında “Onlar için terapi geliştirmemi istiyorlar" diyor.

Bilim insanının laboratuvara geri dönmesi, geçmişteki çalışmalarıyla ilgili soru işaretlerinin sürdüğü bir döneme denk geldi ve uzmanlar arasında, embriyolar üzerinde yaptığı deneyin ardından kendisini hapse atan ve gen düzenlemesiyle ilgili düzenlemeleri sıkılaştıran Çin hükümetinin ve kendisinin motivasyonlarıyla ilgili yeni endişelere yol açtı.

He‘nin mahkumiyeti aynı zamanda gelecekteki çalışmalarına ilişkin koşullarla birlikte geldi. Hükûmet, He‘nin yardımlı insan üreme teknolojisi ile ilgili herhangi bir şey yapmasını yasakladı ve insan genleri ile ilgili çalışmalarına sınırlamalar getirdi. Ancak ayrıntıların birçoğu kamuoyuna açıklanmadı ve açıklama için kendisine e-posta gönderildiğinde yanıt vermedi.

“Çok çabuk yaptım"
Bir bahar günü, yeni projesi hakkında konuşmak üzere sade ofisini ziyaret eden ilk gazetecileri görüşmeye davet etti. Ve hemen anlaşıldı: Geçmiş hakkında konuşmakla ilgilenmiyordu.

Genetiği değiştirilmiş bebeklerle yaptıkları hakkında ne hissettiği ve bundan ders çıkarıp çıkarmadığı sorulduğunda ise muğlak bir yanıt verdi.

“Bunu çok çabuk yaptım. Evet, geçtiğimiz dört yıl içinde çok düşündüm. Evet, çok çabuk yaptım" diyor.

Bunun ne anlama geldiğini sorulduğunda ise yanıt vermedi.

Yaptığı şey, insan embriyolarının genlerini düzenleyerek onları HIV’e karşı bağışık hale getirmekti. Bu hareketi, ‘sözde tasarım bebeklere’ daha fazla kapı açtığı korkusuna yol açtığı için geniş çapta kınandı – ve kimse bunun güvenli olup olmadığını ya da bebeklerin sağlığını nasıl etkileyebileceğini bilmiyordu.

Peki şimdi neredeyse 5 yaşında olan bu çocuklar nasıl?

“Söyleyebileceğim tek şey, normal, huzurlu, rahatsız edilmeden bir hayat yaşadıkları" diyor. Şu anda nerede oldukları ve gen düzenlemesinin herhangi bir olumsuz etkisi olup olmadığı gibi ayrıntılar için tekrar baskı yapıldığında yorum yapmayı reddetti. Dünyanın bu konular hakkında eninde sonunda bilgi sahibi olmasının önemli olduğunu söylüyor ama şimdi değil, diyor.

Hapishane deneyimi hakkında da tek kelime etmedi.

“Artık bu konuda konuşmak istemiyorum… Bırak gitsin," diyor. “Bence kimse tarihi yeniden yazamaz ve oraya geri dönüp daha iyi bir yol ya da başka bir şey yapamaz. Hayır. Ben sadece hastaları iyileştirmeye yönelik yeni projeme devam edebilmek için bunu unutmak istiyorum."

Yeni laboratuvarında CRISPR kullanıyor
Jiankui He Laboratuarı adında yeni bir laboratuar kurduğunu ve burada DMD hastalığına bir tedavi bulmak için gen düzenleme aracı CRISPR’ı kullandığını söylüyor. CRISPR, embriyolardaki genleri düzenlemek için kullandığı teknolojidir, ancak şu anki çalışmasının genleri bu düzeyde değiştirmeye odaklanmadığını ve düzenlemelerin bir nesilden diğerine aktarılmayacağını söylüyor.

“Fikir şu ki, gen düzenlemesini yapacak materyalleri içeren tek bir iğnemiz var. Bunu kana enjekte ediyoruz, böylece tüm vücuda yayılacak ve kaslara, kas hücrelerine ulaşacak, kas hücrelerine girecek ve mutant geni tam olarak alıp işlevsel hale getirecek, düzeltecek. Ve hasta hastalıktan kurtulacak" diyor.

İsmini vermeyeceği iki Amerikalı bağışçı da dahil olmak üzere bir miktar başlangıç parası aldığını söylüyor. Kendisiyle birlikte çalışan beş personeli ve Pekin dışında başka “işbirlikçileri" var.

“Şu anda deneysel protokolü tasarladığımız ve formülün bir kısmını test ettiğimiz bir aşamadayız. Birkaç ay içinde fareleri kullanarak hayvan çalışmaları yapacağız" dedi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…