00:46:45

Dünyanın Tektonik Plakaları Himalayaları Oluşturdu ve Onları Parçalayabilir

Görkemli Himalaya dağlarının oluşumundan, devasa bir jeolojik dansa girişen Dünya’nın tektonik plakaları sorumludur. Ancak son araştırmalar, Hint ve Avrasya levhaları arasında süregelen bu çarpışmanın sadece Himalayaları şekillendirmekle kalmayıp aynı zamanda Tibet’te bir bölünmeye de neden olabileceğini öne sürüyor…

Araştırmacılar, Hint plakasının Avrasya plakasının altına daldığını öne sürüyor, ancak bu süreç ilerledikçe bir kısmı Tibet’in altında ayrılıyor.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri’nden bilim insanlarının ortak çalışması, Tibet bölgesindeki depremlerin yarattığı sismik dalgaları incelemeyi ve jeokimyasal bileşimi deşifre etmek için sıcak su kaynaklarındaki gazları analiz etmeyi içeriyordu. Bulgular henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olsa da, çalışmanın ön baskı versiyonu çevrimiçi olarak kullanıma sunuldu ve araştırmacılar çalışmalarını Aralık ayında Amerikan Jeofizik Birliği’nin yıllık toplantısında sundular.

Hint ve Avrasya levhaları arasındaki çarpışma, yaklaşık 60 milyon yıl boyunca devam ederek Himalayaların oluşumunu başlatmıştır. Avrasya plakasının kenarı bükülerek ikonik dağ silsilesinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bununla birlikte, Hint levhası hareketine devam ederken kesin yeraltı süreçleri biraz esrarengiz kalmıştır.

Önceki teoriler, Hint levhası daldıkça – Avrasya levhasının altına itildikçe – Tibet’in altına yatay olarak itildiğini öne sürüyordu. Alternatif olarak, bazı uzmanlar Hint levhasının yeraltına daha dikey bir iniş yaptığını öne sürmüştür. Yeni çalışma, Hint levhası Avrasya levhasının altına daldıkça, bir parçasının Tibet’in altında eşzamanlı olarak yarıldığı ve doğu kısmının batı kısmından kopmasına neden olduğu fikrini ortaya atıyor.

Araştırmacılar, levhadaki bu yırtılmanın dağ zincirinin uzunluğu boyunca bölünmesine yol açabileceğini düşünüyor. Levha yüzeyin altında ayrıldıkça, bölgeyi artan sismik faaliyetlere ve diğer tehlikelere maruz bırakma potansiyeline sahiptir.

Çalışmada yer almayan Berkeley’deki California Üniversitesi profesörlerinden Barbara Romanowicz, bulguların bu bölgedeki dinamikler için ilginç ve makul bir açıklama sunduğunu düşünüyor.

Dahası, çalışma Hint levhasının gerçekten bölünmesi halinde ortaya çıkabilecek potansiyel sonuçlara da işaret ediyor. Bir yırtığın varlığı bir zayıflık bölgesi yaratarak, Avrasya plakasının altındaki Hint plakasının hareketini karşılamak için önemli depremlerin meydana gelme olasılığı konusunda endişeleri artırıyor.

Çalışmanın litosferik mantonun kabuktan sıyrıldığı yönündeki önermesi, Hint ve Avrasya plakaları arasındaki çarpışmanın nasıl geliştiği ve bunun gezegen için ne anlama geldiği konusunda bilim camiasında bir fikir birliği olmadığı için tartışmalara bir katman daha ekliyor.

Kıtasal levhalar arasındaki çarpışmanın gerçek zamanlı olarak yaşandığı bölge, jeolojik çalışmalarda benzersiz bir konuma sahip. Jeologlar için “altın buzağı" ya da “Kutsal Kâse" olarak tanımlanan bu bölge, Dünya tarihinde sadece birkaç kez meydana gelmiş olan kıtasal çarpışmaların özel sürecine tanıklık etmek ve anlamak için nadir bir fırsat sunuyor.

Dünya’nın tektonik plakaları karmaşık danslarına devam ederken, araştırmacılar yüzeyin altındaki gizemleri çözmeye çalışarak gezegenimizin ikonik özelliklerinin ve potansiyel jeolojik tehlikelerin oluşumuna dair içgörüler sağlıyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…