21:47:44

İnsan Beyninin Zamanla Neden Küçüldüğüne Dair Gizem

Modern insan beyinleri, 100.000 yıl önce yaşamış Homo sapiens’lere kıyasla yaklaşık %13 daha küçüktür. Bunun tam olarak neden olduğu hâlâ araştırmacılar için bir muammadır. Geleneksel olarak “büyük beyin“imizin, türümüzü diğer hayvanlardan ayıran şey olduğu düşünülür. Düşünme ve yenilik yapma kapasitemiz, ilk sanatı yaratmamıza, tekerleği icat etmemize ve hatta Ay’a inmeyi başarmamıza olanak tanımıştır…

Kesinlikle, benzer boyutlardaki diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında, beyinlerimiz devasa boyutlardadır. Türümüzün şempanzelerle ortak bir atayı paylaştığı altı milyon yılda insan beyni neredeyse dört katına çıkmıştır. Ancak araştırmalar, Homo sapiens’te bu büyük beyin eğiliminin tersine döndüğünü göstermektedir. Türümüzün ortalama beyin boyutları son 100.000 yıl içinde küçülmüştür.

Örneğin, 2023 yılında yapılan bir araştırmada, New York’taki Amerikan Doğa Tarihi Müzesi‘nde küratör emeritus olan paleoantropolog Ian Tattersall, zaman içinde eski insansıların kafatası hacimlerini izledi. En eski bilinen türlerden başlayarak modern insanlara kadar olan süreci inceledi.

Tattersall, beyin genişlemesinin farklı insansı türlerinde ve Asya, Avrupa ve Afrika’da farklı zamanlarda bağımsız olarak meydana geldiğini keşfetti. Zaman içinde beyinleri büyüyen türler arasında Australopithecus afarensis, Homo erectus, Homo heidelbergensis ve Homo neanderthalensis yer almaktadır.

Ancak zamanla beyin büyümesi eğilimi, modern insanların ortaya çıkmasıyla tersine döndü. Günümüzde erkek ve kadınların kafatasları, son buzul çağında yaşamış Homo sapiens’inkinden ortalama %12,7 daha küçüktür.

Tattersall’ın bulguları, başkalarınınkini de tekrarlamaktadır. Örneğin 1934 yılında, Illinois’deki Chicago Üniversitesi‘ne bağlı Alman doğumlu bilim insanı Gerhardt Von Bonin, “son 10.000 veya 20.000 yıl içinde -insan beynind- belirgin bir azalma olduğuna dair kesin bir gösterge" olduğunu yazmıştır.

Peki bu çarpıcı küçülmeyi nasıl açıklayabiliriz? Tattersall, beyin boyutundaki küçülmenin yaklaşık 100.000 yıl önce başladığını ve bu dönemin, insanların daha sezgisel bir düşünce tarzından “sembolik bilgi işlemeye" –yani çevrenizi daha iyi anlamak için daha soyut bir şekilde düşünmeye– geçtiği bir döneme denk geldiğini öne sürmektedir.

Daha küçük ve daha iyi organize edilmiş beyinler daha karmaşık hesaplamalar yapabildikçe, metabolik olarak pahalı büyük beyinler gereksiz hale gelmiştir.

Tattersall, bu düşünme tarzındaki değişimin tetikleyicisinin dilin kendiliğinden icadı olduğunu düşünmektedir. Bu durum, beynin sinir yollarının daha metabolik olarak verimli bir şekilde yeniden düzenlenmesine yol açmış ve insanlara “daha az maliyetle daha fazla fayda" sağlamıştır.

Diğer paleontologlar ise beyinlerin küçülmesinin Tattersall’ın öne sürdüğünden daha yakın bir tarihte başladığını ve bu değişimin dil ile bağlantılı olamayacağını savunmaktadırlar.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…