18:37:55

İnternet Arşivi’nin yanında durmak tüm internet kullanıcıları için doğru hareket olabilir…

Mevcut ve eski üniversite kütüphanecilerinden oluşan bir grup, İnternet Arşivi’ne karşı açılan davanın son yıllarda ortaya çıkan bu en önemli ihtisas kütüphanesini tehdit ettiğini söylüyor. San Francisco’da kar amacı gütmeyen bir kütüphane olan İnternet Arşivi, modern çağın en önemli kültürel kurumlarından biri haline geldi. 1996 yılında World Wide Web’i arşivlemek ve korumak için cüretkar bir girişim olarak başlayan süreç, “tüm bilgiye evrensel erişim" sağlama misyonuyla, tamamı dijital ortama aktarılmış ve çevrimiçi olarak sunulan kitaplardan, müzik kayıtlarından ve televizyon programlarından oluşan geniş bir kütüphaneye dönüştü…

Şu anda, pandeminin başlangıcından bu yana arşivin temel programlarını kapatmaya çalışan dünyanın en büyük kâr amacı güden yayımcılarından dördünün İnternet Arşivi‘ne karşı açtığı ve halen devam etmekte olan telif hakkı ihlali davasında çok önemli bir aşamada.

Dünyanın dört bir yanından milyarlarca web sayfasını arşivleyen Internet Arşivı‘nin Wayback Machine‘ini muhtemelen duymuşsunuzdur. Daha az sayıda insan 41 milyon dijitalleştirilmiş kitap ve metin içeren ve üç milyondan fazla kitabın ödünç alınabildiği diğer olağanüstü koleksiyonlarına aşinadır. Bunu mümkün kılmak için Internet Arşivi, “kontrollü dijital ödünç verme" olarak bilinen bir uygulamayı kullanır; “bir kütüphane bir kitaba sahiptir, onu dijitalleştirir ve ya fiziksel kitabı ya da dijital kopyayı bir seferde bir kullanıcıya ödünç verir.“

Milyonlarca insanın ihtiyaçlarını karşılayan inanılmaz kütüphane koleksiyonlarına rağmen Hachette Book Group, HarperCollins Publishers, John Wiley & Sons Inc. ve Penguin Random House, Internet Arşiv‘in gerçek bir kütüphane olmadığını iddia ediyor.

İnternet Arşivi‘ne karşı açtıkları ve kâr amacı gütmeyen kuruluştan milyonlarca dolar koparabilecek davada yayımcılar, İnternet Arşivi‘nin “kamuoyunu fena halde yanlış yönlendirdiğini ve kütüphanelerin sahip olduğu ve meşru olarak kazandığı iyi niyeti fütursuzca kötüye kullandığını" iddia ediyor. Onlara göre, arşivin “kendisini bir kütüphane olarak markalaştırma çabaları“, insanları “hileli bir şekilde yanlış yönlendirmek“, telif hakkı yasasını atlatmak ve yayıncıların e-kitap pazarından ne kadar kâr elde edebileceklerini sınırlamak için bir planın parçası. İnternet Arşivi‘ni bir “korsan site" ve iş modelini “asalak ve yasadışı" olarak tanımlıyorlar ve kontrollü dijital ödünç vermeyi “telif hakkı yasasının çok dışında olan icat edilmiş bir paradigma" olarak nitelendiriyorlar.

İnternet Arşivi ise kontrollü dijital ödünç verme uygulamasının telif hakkı yasası kapsamında adil kullanım teşkil ettiğini savunuyor ve “kütüphanelerin CDL’yi on yıldan uzun bir süredir şu veya bu şekilde uyguladığını ve bugün yüzlerce kütüphanenin kitapları dijital olarak ödünç vermek için kullandığını" iddia ediyor.

İnternet Arşivi’nin bir kütüphane olarak tanımlanmaması yayıncılar için neden bu kadar önemli? Öncelikle Kongre, kütüphanelerin telif hakkı sistemimizde oynadığı değerli rolü uzun zamandır kabul ettiği ve çalışmaları için yasada özel ödenekler yarattığı için. Bu davada yayıncılar, İnternet Arşivi‘ni kendi şartlarına göre yeniden tanımlamaya ve böylece binlerce diğer kütüphanenin kullanıcılarımıza materyal ödünç vermek ve dağıtmak için kullandığı aynı yasal araçlardan yararlanma yeteneğini reddetmeye çalışmaktadır.

İnternet Arşivi‘nin bir kütüphane olmadığı iddiası tartışılır Bu argüman kabul edilirse, sonuçlar dünya çapında dijital kütüphanelerin gelecekteki gelişimini tehlikeye atacaktır. İnternet Arşivi son yıllarda ortaya çıkan en önemli ihtisas kütüphanesidir. İnternetin ortaya çıkışından itibaren oluşturulan tek büyük bellek kurumlarından biridir. İçinde yaşadığımız teknolojik devrime yanıt olarak bilinçli bir şekilde inşa edilmiş modern bir kültür kurumudur ve olmaya da devam etmektedir.

Kütüphaneler koleksiyonlar, hizmetler ve değerlerle tanımlanır. The Librarian’s Book of Lists (ALA, 2010) adlı kitabında George M. Eberhart şu tanımı yapmaktadır: “Kütüphane,
(1) bilgi uzmanları veya
(2) uygun fiziksel, dijital, bibliyografik veya entelektüel erişim sağlayan ve
(3) çeşitli kitleleri eğitmek, bilgilendirmek veya eğlendirmek
(4) ve bireysel öğrenmeyi teşvik etmek ve toplumu bir bütün olarak ilerletmek amacıyla hedeflenen hizmetler ve programlar sunan
(5) diğer uzmanlar tarafından organize edilen çeşitli formatlarda bir kaynak koleksiyonudur."

İnternet Arşivi tüm bu özelliklere sahip görünüyor. Türünün tek örneği olan bağımsız bir araştırma kütüphanesidir ve koleksiyonları tamamen dijital olarak mevcuttur. Önemli fiziksel ve dijital koleksiyonları benzersizdir. Kütüphanecileri ve diğer bilgi uzmanlarını istihdam etmektedir. İlgilenen tüm okuyuculara açıktır. World Wide Web‘de ortaya çıkan bilgi ve çağdaş söylemin arşivlenmesini desteklemek için akran kütüphanelerle işbirliği yapmaktadır. Koleksiyonlarına güvenen aktif bir araştırmacı topluluğuna sahiptir. Ve yüzlerce akran kütüphaneyle kaynak paylaşan, ilgili ve duyarlı bir ortaktır.

Yayımcıların açtığı davaya karşı savunma yapamazsınız. Ancak, kütüphanelerin yaptığı gibi kitap satın alma, koruma ve ödünç verme hakkı için mücadele eden İnternet Arşivi‘nin (Internet Archive) yanında durabilirsiniz.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…