Ukrayna’nın batısındaki Lviv kentindeki Arnavut kaldırımlı sokakların altında, kazıcılar, İkinci Dünya Savaşı sırasında bazı Yahudilerin Nazi işgal güçlerinden kaçmayı başardığı yeraltı kanalizasyonlarında yeni saklanma noktalarını ortaya çıkardı.

Yerel tarihçi Hanna Tychka‘ya göre, 100.000’den fazla Yahudi başka bir deyişle o sırada şehir nüfusunun yaklaşık üçte biri Naziler tarafından öldürüldü.

Yahudi gettosundan şehrin kanalizasyon sistemine tünel kazarak kaçan ve daha sonra deneyimlerini anlatan kitaplar yazan baba ve kızı Ignacy ve Krystyna Chiger de dahil olmak üzere birkaç kişi hayatta kalmayı başardı.

Tychka ve yerel kazıcılar, yakın zamanda Chiger‘in ailesinin 1943-1944 yılları arasında yaşadığı bölgeyi tam olarak ortaya çıkardıklarını ve o kitapları rehber olarak kullandıklarını söylediler.

Tychka, Chiger‘in getto kışlasından kanalizasyona yedi metre uzunluğunda bir tünel kazdığını ve kanalizasyonun 90 cm kalınlığındaki beton duvarını kırdığını söyledi.

Tychka, keşif alanının yakınında Reuters’e verdiği demeçte, “Nazilerin kışla bodrumunda kazma faaliyeti olduğunu öğrenmemeleri için sessizce çalışmak zorundaydılar. Yahudiler bir silgiye sarılı çekiç kullandılar."

Ukrayna, bu Eylül ve Ekim aylarında, Holokost sırasında Yahudilerin tek başına en büyük katliamlarından biri olan başkent Kiev’deki Babyn Yar’ın ormanlık vadisinde yaklaşık 34.000 sivilin toplu olarak vurulmasının 80. yıldönümünü anıyor.

Tychka ve ekibi Temmuz ayında Lyiv’de, gettodan kaçan Yahudilerin kanalizasyon sistemindeki daha büyük bir sığınağa geçmeden önce ilk gecelerini geçireceklerini düşündükleri küçük bir mağara keşfettiler.

Ekip, büyük sığınakta, aşınmış bir levha, bir koyun heykelciği ve fenerler için kullanılan karbür izleri de dahil olmak üzere saklanan aileler tarafından kullanıldığını düşündükleri eserler buldu. Ayrıca duvardaki tuğlaların arasına yerleştirilmiş ve farelerin yiyecek çalmasını önlemek için kullanılan cam parçaları keşfettiler.

Bölgeyi ziyaret eden Tychka, ailelerin içme suyu alabilmesi için olduğunu düşündüğü bir boruya da dikkat çekti.

Chiger‘in ailesi, o zamanlar yirmili yaşlarının başında olan Halina Wind Preston‘nın da içinde olduğu daha büyük bir grubun parçasıydı.

Oğlu David Lee Preston, 21 kişilik orijinal gruptan Chigers ve Halina dahil sadece 10’unun bu çileden sağ çıkabildiğini söyledi.

Birçoğu kanalizasyondaki koşullara uzun süre dayanamayarak ayrıldı ve grup sürekli keşfedilme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.

Preston, içme suyu almak için dışarı çıkarken kocası su tarafından sürüklenen gruptaki kadınlardan birinden doğan bir bebeğin, ağlamasının yerlerini ele vereceği korkusuyla boğulmak zorunda kalındığını söyledi.

Uzun yıllar gazetecilik yapan Preston, annesinin ölümünden sonra Philadelphia Inquirer gazetesine birkaç makale yazdı ve annesinin ve Auschwitz ve Buchenwald ölüm kamplarında eski bir mahkum olan babasının hikayesini anlattı.

Ailesinin deneyimleri ve Holokost hakkında haberler hakkında bir web sitesi bulunan Preston, annesi ve grubuna lağımda yaşadıkları süre boyunca iki kanalizasyon işçisi tarafından yardım edildiğini söylüyor.

Grup, Temmuz 1944’te Lviv Sovyet Ordusu tarafından geri alındığında saklandıkları yerden ayrıldılar.

Polonyalı yönetmen Agnieszka Holland‘ın grubun hayatta kalmasını dramatize eden ‘In Darkness‘ filmi, 2012 Akademi Ödülleri‘nde En İyi Yabancı Film dalında aday gösterildi.

Preston, Holokost’tan kurtulanların sayısı azaldıkça, tüm kurtulanların yeni nesillere hikayelerini anlatmaya devam etmesi gerektiğini söyleyerek Tychka‘ya ve keşfi yapan ekibe saygılarını sundu.

Preston, grubun saklandığı yerin izini sürme çalışmalarının “Birçok genç Ukraynalının tarihi düzlüğe çıkarmak ve bozulmasını önlemek için büyük bir arzuya" işaret ettiğini söyledi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…