01:33:31

Kırsal Kesimdeki Çocuklar Artık Zengin Ülkelerdeki Şehirli Çocuklardan Biraz Daha Uzun Boylu…

Yeni bir uluslararası çalışma, şehirlerde yaşayan çocukların büyüme ve gelişim açısından faydalarının son otuz yılda azalmış olabileceğini ortaya koyuyor. Bilim uzun zamandır şehirlerde yaşayan çocukların kırsal kesimdeki çocuklara kıyasla daha hızlı ve sağlıklı büyüdüğünü varsayıyordu; ancak yeni bir araştırmaya göre bu eğilim son otuz yılda tersine döndü. Çarşamba günü Nature dergisinde yayımlanan küresel bir çalışma, 5-19 yaş arasındaki şehirli çocukların ve ergenlerin ortalama boylarının, çoğu ülkede, özellikle de ABD, İngiltere ve Fransa gibi zengin ülkelerde, kırsal bölgelerdeki akranlarından biraz daha kısa olduğunu ortaya koydu.

İngiltere’deki Essex Üniversitesi‘nde nüfus sağlığı ve epidemiyoloji araştırma görevlisi olan çalışmanın eş yazarı Honor Bixby, “Tarihsel olarak şehirlerde yaşamanın oldukça net bir faydasını gördüğümüz yerlerde, bu fayda zaman içinde biraz azaldı" diyor. “Ancak bu durum, kırsal kesimin boyunun gerçekten yetişiyor olması açısından olumlu olarak görülebilir."

Ancak araştırmacılar hâlâ bunun nedenini tam olarak çözmeye çalışıyor.

Şehirler uzun zamandır daha iyi sağlıkla ilişkilendiriliyor – araştırmacılar buna “kentsel avantaj" diyor. Hareketli, gelişmiş merkezlerde yaşayanların kaliteli sağlık hizmetlerine, eğitime, güvenliğe ve beslenmeye daha iyi erişmeleri muhtemel görünmektedir ve bu kaynakların önündeki engeller özellikle çocukların kritik öneme sahip erken büyüme dönemlerini etkileyebilir. Dünya çapında bilim insanları ve doktorlardan oluşan bir ağ olan Bulaşıcı Olmayan Hastalık Risk Faktörü İşbirliği‘nde 1.500’den fazla araştırmacıyla birlikte bu çalışma üzerinde çalışan Bixby, “Yaşamın bu erken evresi, yetişkinlikte ve daha sonraki yaşamda sağlık için gerçekten belirleyici oluyor" diyor. “Büyüme ve gelişmenin antropometrik ölçütleri olarak özellikle boy ve vücut kitle endeksine (BMI) bakıyoruz çünkü – boy ve kilo – hem beslenme kalitesinden hem de yaşam ortamının sağlıklı olmasından etkileniyor." Bazı uzmanlar ve kamuoyu üyeleri BMI’nin sınırlılıklarını, sağlığın doğru bir değerlendirmesi olarak aşırı kullanımını ve bireyler arasındaki değişkenliği yakalayamamasını eleştirmiştir. Bixby, yine de nüfus düzeyinde ortalamaları ve eğilimleri tahmin etmede yardımcı olabileceğini söylüyor.

Çalışma, 1990-2020 yılları arasında 200 ülke ve bölgede yürütülen 2.325 nüfus araştırmasından 71 milyon katılımcının verilerini analiz etti. 1990 yılında, şehirlerde yaşayan çocuklar kırsal alanlarda yaşayanlardan daha uzundu; ancak çoğu yüksek gelirli ülkede bu fark ihmal edilebilir düzeydeydi. 2020 yılına gelindiğinde, hem kentsel hem de kırsal alanlardaki çocukların boyları genel olarak artarken, çoğu ülkede şehirlerdeki çocukların boylarında daha düşük artışlar görüldü.

Bixby, “Özellikle BMI’deki farklılıkların aslında çok daha az olduğu ortaya çıktığından beri, parlayan sonuç olarak ortaya çıkan şey boy oldu" diyor. “Küçük bir kentsel dezavantajdan bahsederken, şehirlerde yaşayan nüfusun ortalama boyunun, aynı ülkede kırsal bir alanda yaşayan birinin ortalama boyundan biraz daha az olduğunu söylüyoruz."

Bu değişiklik, iki nüfus arasındaki sağlık kaynakları farkının kapandığına işaret ediyor olabilir. Ancak bunun nedeni şehirlerdeki insanların sağlığının azalması mı yoksa kırsal kesimdekilerin sağlığının iyileşmesi mi? Boston Üniversitesi‘nde küresel kalkınma politikası yardımcı doçenti olan ve yeni çalışmaya katılmayan Mahesh Karra, değişikliklerin sosyoekonomik faktörlerden mi yoksa nüfus değişimlerinden mi ya da her ikisinin bir karışımından mı kaynaklandığını belirlemenin de zor olduğunu söylüyor.

Doğal göç ve kentsel gelişimin genişlemesi, bugün şehirlerde kimlerin yaşadığını etkileyebilecek faktörlerdir. 2018 tarihli bir Birleşmiş Milletler raporuna göre, o dönemde dünya nüfusunun yüzde 55’i kentsel alanlarda yaşıyordu. Karra, “İnsanlık tarihinde ilk kez, insanların çoğunluğu kentsel alanlarda yaşıyor, ancak bu artık kırsal alanda yaşayanlarla kentsel alanda yaşayanların göreceli kompozisyonunu değiştiriyor" diyor. “Kompozisyonlar da değişiyor çünkü kırsaldan kente çok fazla göç var. İnsanlar bugünlerde çok daha hareketli ve bu ortalama etkileri birbirinden ayırmak zorlaşıyor."

Bixby, göçün bazı değişikliklerin altında yatabileceğini ancak muhtemelen son eğilimlerdeki ana faktör olmadığını söylüyor. Geçmişte yapılan göç araştırmalarının, yeni gelenlerin zaman içinde, aynı hizmetlere erişim sağladıkları için taşındıkları nüfusla aynı sağlık özelliklerini aldıklarını gösterdiğini söylüyor. Örneğin, bir şehre taşınan çocuklar aynı okullara gidecek ve zaten orada yaşayanlarla aynı hizmetlere daha yakın olacaklardır. Bixby, “Göçmenlerin sosyoekonomik dağılımda nereye düştükleri ve şehirlerin faydalarına tam olarak erişip erişemedikleri hakkında söylenebilecek daha çok şey var, ancak bu göçten ziyade sosyoekonomik eşitsizliklerle ilgili" diyor. “Yine de çalışmamızda göçün rolünü tam olarak ölçebilecek verilere sahip olmadığımız doğru."

Karra, şehirlerdeki yükseklik değişiminin ana nedeninin muhtemelen göç olmadığını kabul ediyor. “Alaycı bir bakış açısıyla, daha hasta insanların kırsal alanlardan kentsel alanlara taşındığını düşünürseniz, çünkü kentsel alanların daha iyi bakım sağladığını biliyorlar" diye açıklıyor. Bu, teorik olarak, şehirlerdeki sağlık seviyesini düşürebilir ve nüfuslar arasındaki uçurumu daraltabilir. Karra, “Ancak bu, kentsel alanların ilerleme açısından düşüyor olması durumunda geçerli" diye ekliyor. “Çoğunlukla, hem kentsel hem de kırsal alanlarda sağlığın iyileştiğini görüyorsunuz; BMI ve boy uzunluğu zaman içinde artıyor. Ancak kırsal bölgelerde kentsel bölgelere göre daha hızlı artıyor ve bu da artık kırsal bölgelerde kalmaya devam eden insanların sağlık durumunun daha iyi olduğunu ya da bileşimlerinin daha iyi seçildiğini görmeye başladığınız yakınsamadır."

Bixby, kırsal kesimde boy uzamasının en belirgin olduğu ülkelerin ekonomik büyüme ya da yaşam standartlarını yükseltmek için yatırım yapıyor olabileceğini de sözlerine ekliyor. Hem kırsal hem de kentsel alanlardaki genel boy artışı olumlu bir eğilim olsa da, özellikle Sahra altı Afrika, Güney Asya, Pasifik ve Orta Doğu’daki ülkelerde eşitsizliklerin devam ettiğini vurguluyor. Bu bölgelerdeki kırsal alanlarda yaşayan erkek çocukların boyları uzamamış ve bu bölgelerdeki bazı ülkelerde, nerede yaşadıklarından bağımsız olarak erkek çocukların ortalama boyları kısalmıştır.

“Bu uçurumları kapattığımız anlamına gelmiyor, sadece yakınsama görüyoruz. Ve bence bunu söylemek oldukça önemli bir ayrım" diyor Karra. Düşük gelirli ülkelerde, “kırsal kesimdeki çocuklar hâlâ marjinal olarak geride kalıyor olabilir ve bu nedenle, kaynakların daha etkili kullanılacağı hassas nüfus hedeflemesi hakkında düşünmeye devam etmek için hâlâ fırsatlar var. Bu da, geride kalan çocukların tam olarak kimler olduğu konusunda biraz daha derine inmemiz gerektiği anlamına geliyor."

Bixby ve meslektaşları ayrıca en yoksul nüfusun nerede yaşadığını ve onlara nasıl destek verileceğini daha iyi anlamak ve bunlara odaklanmak için çalışıyor. Bixby, verilerin büyüme ve kalkınmayı destekleyen politika ve programların nerede yürütüleceği konusunda yol gösterici olacağını umuyor.

“Zengin ülkelerde bile, şehirlerde gördüğümüz eşitsizlik gerçekten çok büyük olabiliyor" diyor. “Bu gerçek bir sürpriz değil, ancak şehirlerin iyi sağlık için birçok fırsat sunabileceği bir gerçek olsa da, bunlar herkes için erişilebilir olmayan fırsatlardır. Bu fırsatları kaçıranlar genellikle en mahrum insanlar oluyor. Bence verilerde ortaya çıkan şey bu ve bu, şehirlerde artan eşitsizlikler için bir tür uyarı işareti."

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…