* Beyindeki Hafızanın Silinmesine Biraz Daha Yaklaştık
* Yeni bulgular, travmatik anıları beyinden temizlediğimiz uzak bir geleceğe kapı açabilir

Geçen yüzyılda başarılan tüm sinirbilimsel ilerlemelere rağmen, anıların beyinde nasıl oluştuğuna dair anlayışımız hâlâ kafa karıştıran bir gizem. Ancak altı yıllık zorlu deneylerden sonra nihayet bazı cevaplara sahip olabiliriz.

Bilim insanları, anıları oluştururken ilk kez canlı hayvan beyinlerinin anlık görüntülerini alarak, beyinde gerçek zamanlı olarak oluşturulan ve kopan sinapsları – nöronlar arasındaki bağlantıları – ortaya çıkardılar. Geçtiğimiz günlerde PNAS dergisinde yayımlanan bulgular, bazı anıların neden diğerlerinden daha güçlü olduğu ve TSSB gibi durumlara yol açan “patolojik anıları” nasıl tedavi edebileceğimiz hakkında daha fazla bilgi edinmemize yardımcı olacak zemini hazırlıyor.

Yeni çalışma, nörobilimcilerin en sevdiği organizma olan zebra balıklarında yapılan gözlemlere odaklanıyor. Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde biyomedikal mühendisi olan Donald Arnold, verdiği demeçte, “Zebra balıkları çok sofistike davranışlara sahiptir." dedi. Ve erken yaşta, “balığın aslında kafatası yoktur. Neredeyse tamamen şeffaflar. Bu yüzden onları imgelemek çok kolay."

Araştırma ekibi, 14 günlük zebra balıklarını, bir ışığın açılmasını kafalarına ışınlanmış bir kızılötesi lazerle ilişkilendirmeye şartladı – umutsuzca kaçınmak istedikleri rahatsız edici derecede sıcak bir deneyim. Işıklar yanıp söndüğünde, balık kuyruklarını sallamaya başlardı, bu da ısının yaklaştığını bildiklerini ve bundan kaçınmak için hızlı hareket etmeye başlamaları gerektiğini gösteriyordu – bu durum, bir hafızanın oluşturulduğunu onaylıyordu.

Aynı zamanda, Arnold ve meslektaşları, bu çalışma için öncülük edilen yeni yöntemleri kullanarak bu zebra balıklarının beyinlerini gözlemlediler. Zebra balığı, araştırmacıların sinapsları oluştuklarında ve kaybolduklarında görselleştirmelerine yardımcı olan floresan proteinleri yapmak için genetik olarak tasarlandı. Zebra balığı beyinleri içindeki sinaptik etkileşimleri özel olarak gözlemlemek için yeni bir mikroskop türü geliştirilmiştir. Ekip, bu beyin taramalarını düzgün bir şekilde yapabilen ve sinaptik aktivitenin kesin yerlerini ve yoğunluğunu gösteren 3D görüntüler oluşturabilen yeni yazılım türleri geliştirdi.

Sonuçta, bu, ekibin anılar oluşurken zebra balığı beyinlerinin Noel ağaçları gibi parladığını izlemesini sağladı. Bu süreç canlı hayvanlarda ilk kez gözlendi; önceki deneyler yalnızca ölü örnekler üzerinde gerçekleştirilmişti.

Son birkaç on yılda sinirbilimciler, anıların sinapsların gücünün değişmesine neden olduğunu düşündüler, ancak USC yazarlarının zebra balığında gördükleri oldukça farklıydı: Beynin bir bölümündeki sinapslar yok edilirken diğer bölümlerinde tamamen yenileri oluştu. Bu, anıların basitçe beyindeki sinaps sayısındaki değişiklikler yoluyla kodlandığı anlamına gelir.

“İçeri girip sinapsları değiştirebileceğiniz ve patolojik bir hafızadan kurtulabileceğiniz fikri kesinlikle mümkün.” diyor Arnold, “Bununla ilgili ilginç olan şey, hafıza oluşumu sırasında oluşan veya kaybolan sinapsları gerçekten görmüş olmamızdır" dedi. “Öyleyse, örneğin bir insanda bu şeyleri gerçekten karakterize etmek mümkün olsaydı, içeri girip onları değiştirmek ve bu şekilde hafızayı silmek mümkün olabilirdi" – travmatik deneyimlerle ilişkili olanlar gibi.

Arnold, beynimizi istenmeyen hatıralardan arındırmak için Ebedi Güneş Işığını kullanacağımıza dair herhangi bir fikrin, bu noktada sadece bilim kurgu olduğunu belirtmekte gecikmedi. Ancak yeni bulgulara göre, “İçeri girip sinapsları değiştirebileceğiniz ve patolojik bir hafızadan kurtulabileceğiniz fikri kesinlikle mümkün" dedi. “Yeni sinapslara girip silmeyi düşünmek, tüm sinapsları – hafıza oluşumundan önceki – orijinal durumlarına yeniden ayarlamaya çalışmaktan kesinlikle daha kolay."

Ama yazarlar, önce, zebra balığındaki yeni sinapsları silmenin hafızayı gerçekten etkileyip etkilemediğini görmek istiyor ve beynin farklı bölgelerindeki sinapsların, balığa uyaranların varlığında nasıl bir tepki ve karar vermesi gerektiğini söylemek için birlikte ne şekilde çalıştığını öğrenmek istiyorlar. Bu araştırmalar yolunda giderse, bir sonraki adım, fareler gibi memelilerde ve sonunda insanlarda bulguların nasıl kopyalanacağını bulmak olacaktır. Belki o zaman bir sinaps kırıntısı ile bir anıdan nasıl kurtulacağımızı ciddi olarak konuşmaya başlayabileceğiz.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…