18:42:36

Mars’ta Sebze Yetiştirebilir miyiz?

Sinek larvaları ve sentetik toprak bu sorunun cevabı olabilir. Teksaslı bir üniversite öğrencisi Mars’ta nasıl sebze yetiştirilebileceğini araştırıyor – ve sinek larvalarından elde edilen gübre ile simüle edilmiş Mars toprağında İngiliz bezelyesi test örnekleri yetiştirdi…

İnsanlar Ay’a ayak bastı ama Mars’a henüz gidemedik – henüz.

Sayısız engelin arasında, Mars’a mürettebat göndermenin önündeki en önemli sorun yiyecek. Ağırlık, hacim ve uzun ömürlülük, uzun yolculuğa ne tür ve ne kadar yiyecek götürülebileceğini sınırlıyor.

Bu, havacılık ve uzay mühendisliği mezunu Emmanuel Mendoza‘nın üstlendiği bir meydan okuma. Özellikle de galaksinin en uzak noktalarında kendi yiyeceğimizi yetiştirmek.

Basına verdiği demeçte, “Mars toprağıyla ne yapabiliriz, gelecekte toprakta ne gibi değişiklikler yapabiliriz, bilirsiniz, farklı bir gezegende karasal bitki büyümesi için daha yaşanabilir hale getirebiliriz" dedi. “Yani sanırım bu, dünya dışı bitki büyümesi."

Mendoza şu anda Texas A&M Üniversitesi‘nde Mars’ta bitki yetiştirmek için doğru tarifi bulmak amacıyla simüle edilmiş Mars toprağı ile sinek larvalarının dışkısını karıştırdığı bir çalışma yürütüyor.

Bilim kurgu gerçeğe ilham veriyor
Bu fikrin tohumu Mendoza ortaokuldayken, Ridley Scott‘ın 2015 yapımı Marslı filmini izlerken atıldı; filmde kurgusal botanikçi Mark Watney yaşanmaz bir gezegende mahsur kalıyor ve hayatta kalmak için patates yetiştiriyordu.

Mendoza, “Bu beni gerçekten ilgilendirdi… Mars toprağının potansiyel olarak yararlanabileceğimiz hangi besin maddelerine veya hatta sadece hangi toprak yapısına sahip olduğu" dedi.

Şimdi, Araştırmacı Entomolojik Bilimler için Adli Laboratuar‘da (FLIES) simüle edilmiş Mars toprağında İngiliz bezelyesi yetiştiren bir deney yürütüyor.

“Bu Mars toprağı Dünya’da üretiliyor. Mars’a inen araçlardan elde edilen verileri kullanıyor ve kilogram başına birim bazında biraz pahalı" diyen Mendoza, bu durumun yetiştirebileceği bitki türlerini sınırladığını söyledi.

“Aslında kesinlikle Mark Watney gibi patates düşündüm" dedi. “Patates yetiştirmememin en büyük nedeni bütçe kısıtlamaları ve ayrıca onlardan istediğim verileri elde edemememdi."

Mendoza bezelyeyi seçti çünkü büyümeleri hakkında veri toplayabilecekti.

Deneyi boyunca bitki büyümesini ölçebilmek istiyordu. Patatesler yeraltında yetiştiğinden, verileri ancak büyümeleri bittikten sonra toplayabilecekti. Sonunda Mendoza İngiliz bezelyesi yetiştirmeyi seçti çünkü kendi kendine tozlaşıyor, oldukça hızlı büyüyor ve filizlerin tırmanışını görebiliyordu.

Deneyinde böceklerin oynadığı rol
Mars toprağı – ya da regolit – Dünya’dan gelen bitkiler için tam olarak ideal değildir. Kayalık ve kaba olma eğilimindedir ve doğru organik maddelerden yoksundur.

Mendoza, “Dünya’da bulacağınız herhangi bir toprağın doğal biyotasından oldukça eksik," dedi. “Ayrıca azot, fosfor ve sülfür içeren bazı makro besinler de eksik."

Fakat aynı zamanda, diğer temel besin maddelerini de içeriyor. Mendoza, “Bu yüzden ilginç bir dengesi var – ihtiyacımız olan bazı elementlere sahip ve önemli bir süre yaşamla birlikte gelen diğer katkı maddeleri eksik" dedi.

İşte larvalar burada devreye giriyor.

Mendoza, simüle ettiği toprağı bu eksik besinler ve organik maddelerle desteklemek için, frass olarak bilinen toz halinde bir atık salgılayan kara asker sineklerinin larvalarına başvurdu.

Mendoza, “Neredeyse tüm biyomaddeleri parçalayabilir ve gerçekten yararlı yan ürünlere dönüştürebilirler" dedi. “Ve sonra kara asker sineği larvalarının dışkısını toprak yerine besin maddesi olarak kullanabilirsiniz."

Deney neredeyse tamamlandı.

Bu deney için Mendoza, büyüyen İngiliz bezelye bitkilerini en iyi neyin desteklediğini görmek için farklı oranlarda simüle edilmiş Mars toprağı ve frass’ı karıştırdı. Şimdi, tüm bitkilerinde – %100 simüle edilmiş Mars toprağında yetişenlerde bile – büyüme gördüğünü söylüyor.

Mendoza deneyini ve ilk bulgularını bu ayın başlarında Amerika Entomoloji Derneği’nin 2023 konferansında sundu. Ancak projeyle işi henüz bitmedi. Bezelye bitkilerinin tamamen olgunlaşması yaklaşık 10-12 hafta sürüyor ve Mendoza‘nınkiler neredeyse olgunlaştı.

Yakında bezelye kabuklarını hasat edecek, ardından tartacak, ölçecek ve analiz edecek. Tüm bu verileri toplamayı bitirdiğinde, sonuçlarını bir makale haline getireceğini söyledi.

“Ben sadece bir üniversite öğrencisiyim. Gelecekte gerçekten görmek ve hatta belki de yardımcı olmak isteyeceğim daha ileri çalışmalar yapmak için çok daha nitelikli insanlar olduğunu düşünüyorum. Bu harika bir hedef olurdu," diyen Mendoza, deneyinin Mars’taki su sorununu çözmeyi amaçlamadığını, ancak gelecekte bu konuya odaklanmanın ilginç olacağını sözlerine ekledi.

Mendoza, deneyinin konuyla ilgili daha fazla araştırma yapılmasına katkıda bulunmasını umuyor.

Mars’a gitme konusuna gelince, Mendoza bizzat gitme fırsatını tabii ki kaçırmak istemiyor.

“Belki Mark Watney olmak için değil, Mars’ta mahsur kalmamayı tercih ederim, ama insanlara mevcut kaynaklarla çok şey yapmaları için ilham veren bir arketip olmayı tercih ederim" dedi.

Fakat her şeyden önce Texas A&M’deki üçüncü yılını bitirmesi gerekiyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…