11:15:52

Yakın Temas Yoluyla Bulaşıyor

Maymun çiçeği virüsü (Monkeypox virus), bir ortopoksvirüs türü olup, Variola virüsü (çiçek hastalığı) ve Vaccinia virüsü (çiçek aşısı virüsü) ile aynı ailede yer alır. İlk olarak 1958 yılında, laboratuvar ortamında tutulan maymunlarda görülmesi nedeniyle bu isim verilmiştir. Ancak, virüsün doğal rezervuarı maymunlar değil, genellikle kemirgenlerdir…

Tarihçesi:

1. İlk Keşif (1958):
* 1958: Maymun çiçeği virüsü ilk kez, araştırma amacıyla laboratuvar ortamında tutulan maymunlarda iki salgın sırasında tespit edilmiştir. Bu, virüsün ilk defa tanımlanması anlamına gelir.

2. İlk İnsan Vakası (1970):
* 1970: Virüsün ilk insan vakası Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bir çocukta tespit edilmiştir. Bu dönemden sonra, Afrika’nın diğer batı ve orta bölgelerinde de vakalar bildirilmiştir.

3. Endemik Bölgeler ve Epidemiler:
* Maymun çiçeği, başta Orta ve Batı Afrika olmak üzere, virüsün doğal olarak bulunduğu bölgelerde endemik hale gelmiştir.
* 1980’ler * 2010’lar: Bu süre zarfında, Afrika’nın bazı bölgelerinde küçük çaplı salgınlar yaşanmış, ancak bu salgınlar genellikle sınırlı kalmıştır. İnsan vakaları, vahşi hayvanlarla temas veya enfekte hayvanların tüketimi sonucu ortaya çıkmıştır.
* 2003: Amerika Birleşik Devletleri’nde, Afrika’dan ithal edilen kemirgenlerle temas sonucu 47 vaka bildirilmiştir. Bu, Batı Yarımküre’deki ilk maymun çiçeği salgınıdır.

4. 2022 Küresel Salgın:
* Mayıs 2022: Afrika dışında birçok ülkede hızla yayılan bir maymun çiçeği salgını başladı. Başta Avrupa ve Kuzey Amerika olmak üzere, birçok ülkede yüzlerce vaka bildirilmiştir. Bu, virüsün daha önce endemik olmayan bölgelerde yaygın olarak görülmesiyle dikkat çekti.
* Ağustos 2022: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), maymun çiçeği salgınını uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan etti. Salgın, özellikle yakın fiziksel temas yoluyla yayıldı ve cinsel yolla bulaşma vakaları da bildirildi.

5. Genetik Çeşitlilik ve İki Farklı Klade:
* Batı Afrika Klade: Genellikle daha hafif seyreden ve daha düşük ölüm oranlarına sahip olan tür.
* Kongo Havzası (Merkez Afrika) Klade: Daha ciddi hastalıklara ve daha yüksek ölüm oranlarına yol açabilen tür.

Bulaşma Yolları:
* Virüs, enfekte bir kişi veya hayvanla yakın temas yoluyla bulaşır. Bu temas doğrudan cilt teması, bedensel sıvılar, solunum damlacıkları veya virüs bulaşmış eşyalar (giysiler, yatak takımları) aracılığıyla olabilir.
* Ayrıca, virüsün anneden fetüse (doğum öncesi) veya doğum sırasında geçiş yapması da mümkündür.

Belirtiler ve Tedavi:
* Kuluçka Süresi: Genellikle 6*13 gün (5*21 gün aralığında olabilir).
* Belirtiler: Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, şişmiş lenf düğümleri ve ciltte döküntüler şeklinde başlar. Döküntüler genellikle yüzde başlar ve vücuda yayılır, kabarcıklara dönüşür, kabuklanır ve sonunda düşer.
* Tedavi: Özel bir tedavi olmamakla birlikte, belirtiler genellikle kendiliğinden düzelir. Çiçek hastalığına karşı yapılan aşıların, maymun çiçeği virüsüne karşı da koruyucu olduğu bilinmektedir.

Maymun çiçeği, çiçek hastalığına benzer ancak genellikle daha hafif seyreden bir hastalıktır. Tarih boyunca, özellikle Orta ve Batı Afrika’da endemik olmuş, 2022’de ise dünya çapında dikkat çekici bir salgın haline gelmiştir. Halk sağlığı önlemleri ve aşılar, virüsün kontrol altına alınmasında önemlidir.

Dünya Sağlık Örgütü‘nün (DSÖ) bir hastalık için yaptığı iki farklı duyuru olan halk sağlığı acil durumu ve pandemi ilanı arasında önemli farklar bulunmaktadır:

1. Halk Sağlığı Acil Durumu (Public Health Emergency of International Concern * PHEIC):
* Tanım: Bir halk sağlığı acil durumu, uluslararası yayılma riski taşıyan, ciddi ve olağanüstü bir olay olarak tanımlanır. Bu tür bir olay, küresel sağlık için tehlike arz eder ve uluslararası koordineli bir yanıt gerektirir.
* Amaç: Hükûmetlere ve sağlık kurumlarına dikkatlerini bu duruma çekmeleri ve önlem almaları için uyarıda bulunur. Aynı zamanda, DSÖ‘nün teknik desteği ve uluslararası iş birliğini artırmak amacıyla yapılır.
* Örnek: Maymun çiçeği (monkeypox) salgını 2022’de bu şekilde ilan edilmiştir.

2. Pandemi İlanı:
* Tanım: Bir pandemi, yeni bir hastalığın dünya çapında yayılması ve birçok ülkeyi etkilemesi durumunda ilan edilir. Pandemi ilanı, genellikle hastalığın geniş bir coğrafi alanda yaygın olarak görülmesi, topluluklar arasında hızlı bulaşması ve ciddi sağlık etkilerine yol açması durumunda yapılır.
* Amaç: Pandemi ilanı, durumun ciddiyetini vurgulamak, küresel çapta güçlü ve geniş kapsamlı önlemler alınmasını teşvik etmek için yapılır.
* Örnek: COVID*19 pandemisi 2020’de ilan edilmiştir.

Farklar:
* Kapsam: Halk sağlığı acil durumu, bir salgının uluslararası önem taşıdığını ve acil müdahale gerektirdiğini belirtir. Pandemi ise hastalığın küresel düzeyde yayılmış olduğunu ve daha geniş çaplı bir müdahale gerektirdiğini gösterir.
* Ciddiyet Düzeyi: Pandemi ilanı, genellikle daha geniş çaplı ve ciddi bir durumun işaretidir. Halk sağlığı acil durumu daha erken bir uyarı mekanizmasıdır.
* Etki: Pandemi ilanı, genellikle tüm dünya çapında daha geniş ve yoğun önlemler alınmasına neden olur. Halk sağlığı acil durumu ise genellikle daha odaklı, hastalığın yayılmasını engellemeye yönelik acil müdahaleleri teşvik eder.

Maymun çiçeği, DSÖ tarafından bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan edildi, ancak bu durum henüz bir pandemi olarak ilan edilmedi.

Bir hastalığın pandemi ilan edilip edilmeyeceği birkaç faktöre bağlıdır:

1. Hastalığın Yayılma Hızı: Hastalık birden fazla kıtada ve geniş bir coğrafi alanda hızla yayılıyorsa, pandemi ilan edilme ihtimali artar.

2. Vaka Sayıları ve Ciddiyet: Eğer vaka sayıları sürekli artış gösteriyorsa ve hastalık ciddi sağlık sonuçlarına yol açıyorsa, DSÖ bir pandemi ilan edebilir.

3. Ülkelerin Müdahale Kapasitesi: Salgınla mücadelede ülkelerin kapasitesinde ciddi zorluklar yaşanıyorsa, pandemi ilanı düşünülür.

4. DSÖ‘nün Değerlendirmesi: DSÖ, uluslararası sağlık uzmanlarının görüşlerini ve verileri dikkate alarak pandemi ilanını değerlendirir.

Maymun çiçeği için şu anda bir halk sağlığı acil durumu ilan edilmiş durumda, ancak vaka sayıları ve salgının yayılma durumu izlenmeye devam ediliyor. Eğer durum küresel düzeyde kontrol edilemez hale gelirse, pandemi ilanı gündeme gelebilir. Bu konuda güncel veriler DSÖ‘nün kararlarını etkileyebilir.

Mevcut durumda, bir pandemi ilan edilme ihtimali elbette vardır, ancak bu karar DSÖ‘nün değerlendirmesine bağlı olarak gelişecektir.

Maymun çiçeği (monkeypox) virüsü, bulaşma açısından bazı gruplarda daha yüksek risk taşır. Ancak virüs, genel olarak herkese bulaşabilir. İşte maymun çiçeğinin bulaşma özellikleri ve yaş grupları üzerindeki etkisi:

Bulaşma Riski Yüksek Gruplar:
1. Yakın Fiziksel Temas:
* Maymun çiçeği, enfekte bir kişiyle yakın temas (cilt teması, bedensel sıvılar, lezyonlar) yoluyla bulaşır. Özellikle cinsel temas, bulaşma riskini artırır.
* Virüs, enfekte kişilerin kullanmış olduğu eşyalar (giysi, yatak takımları) aracılığıyla da bulaşabilir.

2. Belirli Topluluklar:
* 2022’deki salgında, özellikle erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler (MSM) arasında yaygın görülmüştür. Bu, virüsün bu toplulukta daha hızlı yayılmasına neden olmuştur.
* Ancak bu, sadece bu grubun etkilenebileceği anlamına gelmez; virüs herkes için bir risk taşır.

3. Sağlık Çalışanları:
* Enfekte hastalarla temas eden sağlık çalışanları, koruyucu önlemler alınmadığında bulaşma riski altındadır.

Yaş Grupları:
* Yetişkinler: Son salgınlarda, çoğunlukla genç ve orta yaşlı yetişkinler etkilenmiştir. 18*50 yaş aralığında daha yaygın görülmektedir.
* Çocuklar ve Yaşlılar: Çocuklar ve yaşlılar da enfekte olabilir, ancak bu gruplarda vaka sayıları daha düşüktür. Bununla birlikte, bu yaş grupları enfeksiyon kaptığında, komplikasyon riski daha yüksek olabilir.

Maymun çiçeği virüsünden korunmak için alınabilecek çeşitli önlemler vardır. Bu önlemler, virüsün yayılmasını engellemeye ve bireylerin enfekte olma riskini azaltmaya yöneliktir. İşte bazı temel korunma yöntemleri:

1. Hijyen ve Temizlik:
* Ellerin Yıkanması: Ellerinizi düzenli olarak sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak, virüsün bulaşmasını önlemede önemlidir.
* Yüzey Temizliği: Sık dokunulan yüzeylerin ve eşyaların (örneğin kapı kolları, telefonlar) düzenli olarak dezenfekte edilmesi, virüsün yayılma riskini azaltır.

2. Yakın Temastan Kaçınma:
* Fiziksel Temas: Virüs, enfekte bir kişiyle doğrudan cilt teması yoluyla bulaşır. Bu nedenle, özellikle döküntüleri olan kişilerle temastan kaçınılmalıdır.
* Cinsel Temas: Cinsel yolla bulaşma riski olduğu için, partnerlerin sağlık durumlarından emin olunmalı veya cinsel aktivite sırasında koruyucu yöntemler kullanılmalıdır.

3. Enfekte Kişilerle Temasın Sınırlandırılması:
* Karantina: Enfekte olan bireylerin izolasyonu, virüsün yayılmasını engellemeye yardımcı olur. Enfekte kişilerin çevresindeki insanlar da belirtiler için izlenmelidir.
* Koruyucu Ekipman: Sağlık çalışanları ve enfekte bireylerin bakımıyla ilgilenen kişiler, eldiven, maske, göz koruyucu ve diğer koruyucu ekipmanları kullanmalıdır.

4. Aşı ve Bağışıklık:
* Aşı: Çiçek aşısı, maymun çiçeği virüsüne karşı da koruma sağlayabilir. Özellikle yüksek risk altındaki bireyler için aşılanma önerilir.
* Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Bağışıklık sistemini güçlü tutmak, enfeksiyon riskini azaltabilir. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve yeterli uyku bu açıdan önemlidir.

5. Enfekte Hayvanlarla Temastan Kaçınma:
* Hayvan Teması: Enfekte olduğu bilinen hayvanlarla temas edilmemelidir. Özellikle virüsün endemik olduğu bölgelerde vahşi hayvanlarla (kemirgenler ve primatlar) temastan kaçınılmalıdır.
* Hayvansal Ürünlerin Tüketimi: Enfekte hayvanlardan elde edilen ürünlerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır. Et ve diğer hayvansal ürünler iyice pişirilerek tüketilmelidir.

6. Seyahat ve Karantina Önlemleri:
* Riskli Bölgelere Seyahat: Virüsün yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler, yerel sağlık uyarılarını dikkate almalı ve gerekli önlemleri almalıdır.
* Geri Dönüşte İzolasyon: Riskli bir bölgeden dönen kişiler, belirtiler açısından izlenmeli ve gerekirse kendilerini izole etmelidir.

7. Bilgilendirme ve Farkındalık:
* Eğitim: Toplumun maymun çiçeği hakkında bilinçlendirilmesi, virüsün yayılmasını önlemede kritik öneme sahiptir. Sağlık yetkililerinin tavsiyeleri takip edilmelidir.
* Belirtileri Tanıma: Ateş, baş ağrısı, şişmiş lenf düğümleri ve ciltte döküntüler gibi belirtiler ortaya çıkarsa hemen tıbbi yardım alınmalıdır.

Bu önlemler, maymun çiçeği virüsünden korunmaya yardımcı olabilir ve topluluk içinde yayılma riskini azaltabilir. Özellikle virüsün yaygın olduğu bölgelerde, bu önlemler daha da önem kazanmaktadır.

Ek Risk Faktörleri:
* Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar: Bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler, virüse karşı daha savunmasız olabilir.
* Enfekte Hayvanlarla Temas: Virüs, enfekte hayvanlarla (genellikle kemirgenler ve primatlar) temas yoluyla da bulaşabilir. Bu, virüsün endemik olduğu Afrika ülkelerinde daha yaygındır.

Özetle:
Maymun çiçeği daha çok yakın fiziksel temasla, özellikle cinsel temas yoluyla yayılmaktadır. Genç yetişkinler arasında daha yaygın görülmektedir, ancak her yaş grubunda enfeksiyon riski vardır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar, sağlık çalışanları ve belirli topluluklar daha yüksek risk altındadır.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…