00:15:40
Rapora Göre ‘Sahte Haberlere’ En Dirençli Ülke Finlandiya…
Sahte haberlere karşı dirençli ülkeler analizinde İskandinav ülkeleri iyi bir performans sergilerken, Gürcistan en kötü performansı gösterdi.

Yakın zamanda yapılan bir medya okuryazarlığı analizine göre Finlandiya “sahte haberlere" en az duyarlı Avrupa ülkesi olurken, diğer İskandinav ülkeleri de bu sıralamada hemen arkalarında yer aldı. Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya da dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa’nın büyük bir kısmı, ülkelerin yalan haberlere karşı duyarlılığını ölçen analizin genişletilmiş versiyonunda Letonya ve Litvanya gibi ülkelerle birlikte daha alt sıralarda yer aldı.

Bulgaristan’ın başkenti Sofya’daki Açık Toplum Enstitüsü tarafından yürütülen raporda, Avrupa ülkeleri ve Avrupa dışından seçilen altı ülkenin genel medya okuryazarlığını belirlemek için bir dizi ölçüt incelendi. George Soros’un bağışıyla 1990 yılında kurulan enstitü, Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler ve Freedom House gibi kuruluşların verilerini kullanarak basın özgürlüğü, eğitim, güven ve siyasi katılım olmak üzere dört farklı ölçüt üzerinden puanlar hesapladı.

En yüksek performans gösteren ülkeler arasında Finlandiya, Norveç, Danimarka, Estonya, İrlanda, İsveç, Kanada, İsviçre, Hollanda ve Avustralya yer aldı. Almanya ve İzlanda endeksin ikinci çeyreğinde yer alan en yüksek dereceli ülkeler olurken, İtalya ve İsrail medya okuryazarlığı açısından “geçiş dönemi" ülkelerinin üçüncü çeyreğine düştü. Son iki ülkede yakın zamanda aşırı sağın iktidara geldiği seçimler yapıldı.

Rapor, liberal demokratik hükümetlere sahip ülkelerde yaşayan insanların “demokratik kurumlara sahip olmayan ya da sınırlı demokratik kurumlara sahip ülkelerdeki insanlara kıyasla yanlış bilgi konusunda daha fazla endişe duyduklarını" ve yalan haber endişelerinin yüksek eğitim seviyesine sahip insanlar arasında daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur.

Raporun yazarı Marin Lessenski yaptığı basın açıklamasında, “Sahte haberlerin etkisine karşı en savunmasız toplumların aynı zamanda dezenformasyonun yayılması ve etkisi konusunda en az endişe duyan toplumlar olması endişe vericidir" dedi. “Bu durum, özellikle Ukrayna’daki savaş bağlamında, bu tür ülkelerde dezenformasyonla ilgili riskleri arttırıyor, çünkü halkın bir kısmı bu konudaki hassasiyetinin farkında değil ya da bunu görmezden geliyor."

Rapora göre, “sahte haberlerin ve ilgili fenomenlerin demokrasi için tehlikelerini küçümsemek zordur." Medya okuryazarlığının en düşük olduğu ülkeler basın özgürlüğünün en fazla kısıtlandığı, eğitim ve kişisel güven düzeyinin en düşük olduğu ülkelerdir.

Medya Okuryazarlığı Endeksi ilk kez 2017 yılında yayınlanmış ve son yayında 35 Avrupa ülkesinden 41’e genişletilmiştir. Endeks, 2016 ABD başkanlık seçimleri sırasındaki dezenformasyon kampanyası, COVID-19 pandemisi sırasındaki yaygın kafa karışıklığı ve güvensizlik ve son olarak Ukrayna’daki fiziksel savaşla eş zamanlı olarak ortaya çıkan Rus “infowar “ları da dahil olmak üzere medya okuryazarlığı ve tüketimindeki bir dizi eğilim bağlamında oluşturulmuştur.

Geçmiş yıllarda endeks, ifade özgürlüğünü düzenlemek yerine medya okuryazarlığını ele almanın en iyi yolu olarak eğitimi savunuyordu, çünkü eğitim sahte haberlerin en kötü etkilerine karşı “aşılama" sağlayacaktır. Ancak analiz, Ukrayna’daki savaş gibi olayların, sosyal medya da dahil olmak üzere medyaya yönelik bazı düzenlemelerin “hakları ve ifade özgürlüğünü mümkün olduğunca korurken gerekli olduğunu gösterdiği" sonucuna varıyor. Rapor, Avrupa Birliği‘nin Şubat 2022’de dezenformasyon yapan bazı Rus medya yayınlarını yasaklamasını uygun bir müdahale örneği olarak gösteriyor.

Bu yıl Avrupa dışındaki altı ülke – Avustralya, Kanada, İsrail, Japonya, Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletleri – de analize dahil edilerek toplam 47 ülkeye ulaşıldı. Finlandiya 2017’den bu yana Medya Okuryazarlığı Endeksinde her yıl en üst sıralarda yer almıştır.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…