15:55:14

Güney Afrika Doğumlu Musk ABD’de Dünyanın En Zengin Adamı Nasıl Yapıldı

Tesla, SpaceX ve X’in milyarder sahibi olma yolculuğu çetrefilliydi. Başarıları ve başarısızlıklarıyla, işte Elon Musk’ın nasıl bugünlere geldiğini gösteren bir bakış açısı. Donald Trump’ın kampanyasını finanse ettikten ve ABD başkanlık seçimlerinde Trump’ın başlıca destekçilerinden biri olduktan sonra, Elon Musk giderek daha fazla Avrupa siyasetine dahil olmaya başladı; Almanya’daki aşırı sağa destek vererek, İngiltere başbakanını hedef alarak…

Musk, Forbes’a göre 421,2 milyar dolar servetiyle dünyanın en zengin insanı, ancak Güney Afrikalı girişimci için işler hep pürüzsüz gitmedi. Yol boyunca birden çok engel vardı.

Tesla ve SpaceX gibi şirketlerin başında olmasına rağmen, defalarca kendi şirketlerinden kovuldu, birçok roket kazası yaşandı ve elektrikli araçlarının (EV) gerçekten patlama yapmadan önce başlangıçlar oldukça yavaştı.

İşte kariyerini şekillendiren çeşitli başarısızlıklar ve başarılar.

Erken yıllar ve girişimler

Elon Musk, 28 Haziran 1971’de Güney Afrika’nın Pretoria şehrinde doğdu.

İlk iş girişimi, 12 yaşında, Blastar adlı PC uzay savaşları oyununun kodunu 500 dolara PC and Office Technology dergisine satmasıydı. Musk, “Bu önemsiz bir oyundu… ama Flappy Bird’den daha iyiydi," dedi.

Güney Afrika’daki liseyi bitirdikten sonra Kanada’ya taşındı, burada Ontario’daki Kingston’daki Queen’s Üniversitesi’nde iki yıl okudu.

Ancak eğitimini Amerika Birleşik Devletleri’nde Pennsylvania Üniversitesi‘nde tamamladı ve fizik ve ekonomi diploması aldı.

Pennsylvania’da öğrenci olduğu sırada kira ödemek için, Musk ve bir sınıf arkadaşı 10 odalı bir öğrenci evini kiralayıp gece kulübüne dönüştürdüler.

Musk ardından Stanford Üniversitesi’nde doktora yapmak için başvurdu ancak iki gün sonra programdan ayrıldı ve dot-com balonunda çalışmaya karar verdi.

Servetinin başlangıcı

Musk, 1995 yılında kardeşi Kimbal ile birlikte Zip2‘yi kurdu. Bu, Musk’ın ilk girişimiydi ve gazete şirketlerine çevrimiçi şehir rehberi yazılımı sağlıyordu. Parası olmadığı için, Musk aslında ofiste yaşıyordu.

İş büyüdükçe, Compaq şirketi Zip2‘yi 300 milyon doların üzerinde bir anlaşma ile satın aldı.

1999 yılında Musk, çevrimiçi bankacılık şirketi X.com‘u kurdu. Bir yıl sonra, X.com, Peter Thiel tarafından kurulan finansal girişim Confinity ile birleşti ve PayPal doğdu.

Musk, PayPal‘ın CEO’su olarak atandı ancak bu uzun sürmedi. Markalaşma ve mikro yönetim konusunda çok sayıda anlaşmazlık yaşandı ve Musk, 2000 yılında tatilde olduğu sırada PayPal‘dan kovuldu. Musk yıllar sonra Fortune’a şunları söyledi: “Tatilin sorunu bu işte”.

Ama yine de PayPal‘da bir hissesi vardı ve eBay, şirketi 2002’de satın aldığında Musk 165 milyon dolar kazandı.

Uzay ve elektrikli fikirler

PayPal’dan kazandığı 100 milyon dolarla, 2002’de Space Exploration Technologies yani SpaceX şirketini kurdu. Hedefi, uzay uçuşlarını 10 kat daha ucuz hale getirmekti.

Eleştirmenleri haksız çıkaran Musk, SpaceX’i 2004 sonunda Dragon uzay kapsülünü geliştirmeye başladı. Kapsülün adı, bunu yapamayacağını söyleyenlere karşı bir göndermeydi ve “Puff the Magic Dragon" şarkısına atıfta bulunuyordu.

2010’da uzay aracı ilk uçuşunu yaptı ve yörüngeden başarıyla geri dönen ilk ticari olarak inşa edilen ve işletilen uzay aracı oldu.

Ama Musk, dünyada da bir takım işler yapıyordu. 2004 yılında, Musk elektrikli araç şirketi Tesla‘ya yatırım yapmaya başladı. Şirkette aktif bir rol aldı ve ilk tamamen elektrikli aracı olan Roadster’ı geliştirmeye yardımcı oldu. 2006 yılında Tesla’nın başkanı olarak atandı.

Bu dönemde Musk, SolarCity enerji şirketini kurma fikrini ortaya attı ve 2006’da kuzenlerini bu şirkette yöneticilik yapmaya koydu. Tesla, bu şirketi daha sonra 2,6 milyar dolar karşılığında satın aldı.

2007 yılında Musk, Tesla’nın yönetim kurulunda bir darbe yaparak Martin Eberhard’ı CEO’luktan ve ardından da board’dan kovdu.

Bir yıl sonra, finansal kriz sırasında Tesla, iflastan kurtulmak için 40 milyon dolar bir yatırım aldı, bu yatırımcılar ve Musk’ın kişisel serveti tarafından sağlandı.

Musk, ardından Tesla’nın CEO’su oldu.

Ne SpaceX ne Tesla ne de SolarCity başarılıydı ve para kaybediyorlardı. Musk, hayatta kalmak için kişisel kredilerle geçiniyordu.

Ancak Aralık 2008’de SpaceX, NASA ile 1,5 milyar dolar değerinde bir sözleşme imzalayarak uzaya malzeme göndermeye başladı.

Bu sırada Tesla, dış yatırımcılar buldu ve 2010’da Tesla halka arz ederek 226 milyon dolar topladı.

Bu süreçte SpaceX birçok rekor kırdı ve Uluslararası Uzay İstasyonu’na birkaç kez malzeme gönderdi. Şirket, SpaceX’in en güçlü roketi olan Falcon 9’u da inşa etti.

2020’de SpaceX, NASA ile ortaklaşa astronotları uzaya göndermek için bir görev başlattı ve şirket ilk operasyonel insanlı uzay uçuşunu gerçekleştirerek dört astronotu ISS‘ye gönderdi. Aynı yıl Tesla, S&P 500’e katıldı.

SpaceX, o zamandan beri NASA programının bir parçası olarak dokuz insanlı misyon başlattı.

Musk’ın diğer iş girişimleri

Musk, ayrıca başka fikirler peşinden gitmeye de devam etti. 2013’te Los Angeles ile San Francisco arasında 30 dakikada yolcu taşıyabilecek bir Hyperloop yüksek hızlı tren sistemi hakkında bir beyaz kağıt yayımladı.

2015’te Musk, insanlı yapay zekânın insanlığa fayda sağlamasını garanti altına almak amacıyla OpenAI adlı kâr amacı gütmeyen bir araştırma şirketi kurdu. Daha sonra Tesla ile çakışmaları önlemek amacıyla yönetim kurulu üyeliğinden ayrıldı.

Bu şirket, ChatGPT’yi geliştirerek yeni bir yapay zekâ araçları çağını başlatacaktı.

2016’da Musk, The Boring Company’yi kurdu. Bu şirket, şehirler arası yüksek hızlı ulaşım için yer altı ve yer üstü tünel ağı inşa etmeyi hedefliyor.

2017’de Musk, Neuralink adlı şirketi kurdu. Bu şirket, insan beynine yerleştirilebilecek cihazlar geliştirmekte. 2024 başlarında, şirketin ilk hastası, akıl yoluyla bir fareyi kontrol edebilen Noland Arbaugh isimli bir hasta oldu.

Musk, 2022’de Twitter’ı 44 milyar dolar karşılığında satın alarak, sosyal medya platformunu X olarak yeniden markaladı, içerik denetimini yeniden yapılandırdı ve platformu siyasi görüşlerini yaymak için kullanmaya başladı.

Araştırmalar, Musk’ın X’in algoritmasını kendi gönderilerini öne çıkaracak şekilde değiştirmiş olabileceğini ortaya koydu.

Özel yaşam

2008’de Musk, o zamanki eşi Justine’den boşandı. Çiftin ilk oğlu, ani bebek ölümü sendromu (SIDS) nedeniyle 10 haftalıkken hayatını kaybetti. Çift, daha sonra ikiz ve üçüz oğulları oldu.

2020’de Musk, şarkıcı Grimes ile bir oğlu oldu, adı X Æ A-12, ya da kısa olarak X’ti. 2021’de ise, Grimes ile taşıyıcı annelik yoluyla Exa Dark Sideræl Musk adında bir kızı dünyaya geldi, kızı Y olarak anılmaktadır.

Musk, nüfus artışına oldukça önem veriyor ve 2021’de, hızla düşen doğum oranlarının “medeni toplum için en büyük tehlikelerden biri" olduğunu söyledi. “Bu kadar önem veriyorum çünkü yeterince insan yok” diye belirtti.

Musk’ın şu an en az 12 çocuğu olduğu söyleniyor, bunlar arasında Neuralink’teki bir yöneticiyle de bir çocuğu bulunuyor. Geçen yıl sonunda, “Evet, gerçekten çok çocuğum var ve başkalarına da çok çocuk yapmalarını teşvik ediyorum," dedi.

Başını belaya sokmak

Musk, tartışmalı açıklamalarda bulunmuştu. 2018’de, Tayland’daki bir mağarada mahsur kalan 12 çocuk ve futbol takımının antrenörünü kurtarmak için bir denizaltı yapmayı teklif etti. Bir İngiliz dalgıç, Musk’ın eylemlerini bir halkla ilişkiler gösterisi olarak nitelendirdi. Musk buna yanıt olarak dalgıcı Twitter’da (şimdi X) “Pedofili adam" olarak nitelendirdi.

Ayrıca sosyal medyada koronavirüs ile ilgili tartışmalı iddialarda bulundu. İlk başta COVID-19’u “aptalca" olarak nitelendirip, çocukların “temelde virüse karşı bağışık" olduğunu söyledi.

Musk ayrıca 2018’de Twitter üzerinden Tesla‘yı hisse başına 420 dolara özel hale getirmeyi düşündüğünü söyledi ve “Finansman güvence altına alındı" ifadesini kullandı.

Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), Musk’a dava açarak “yanıltıcı ve yanlış açıklamalar yaptığını" iddia etti. Musk, SEC ile anlaşma yaptı ve hem kendisi hem de Tesla, 20 milyon dolar para cezası ödedi. Tesla’ya, Musk’ın iletişimlerini denetlemek için bir komite atama talimatı verildi.

Musk, aynı zamanda davalardan da kaçmamış ve şirketleri birçok davada yer almıştır.

Geçen yıl, Brezilya’daki sosyal medya platformu X, bir Brezilyalı yargıçla bir aydan fazla süren bilgi kirliliği nedeniyle geçici olarak yasaklanmıştı. Musk, yargıç Alexandre de Moraes’i “kötü diktatör" olarak nitelendirdi.

En son olarak, Pennsylvania’da bir suikast girişiminin ardından, ABD Başkan Adayı Donald Trump’a destek verdi ve siyasi görüşlerini açıklamaktan geri durmadı.

Musk‘ın görevi devralmasından bu yana X‘teki nefret söylemi hakkında kapsamlı bir rapor hazırlayan Dijital Nefretle Mücadele Merkezi‘ne (CCDH) göre, Musk‘ın ABD seçimleri sırasındaki paylaşımları, bazıları yanlış veya yanıltıcı iddiaları desteklemesine rağmen milyarlarca kez görüntülendi.

Musk 2023’te bu kuruluşu “gerçekten kötü" olarak nitelendirdi ve sosyal medya platformundaki değişiklikleriyle ilgili raporlarının ardından onlara dava açtı.

Almanya’nın aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisine verdiği destek ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer‘a yönelik saldırıları nedeniyle Avrupa’da tartışmalara neden oldu.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…