Brezilya'da olanlar mı olacak?..
C OVID-19 salgını nedeniyle 2020’de bir yıl ertelenen Yaz Olimpiyatları’nın 23 Temmuz 2021’de Tokyo’da başlaması planlanıyor. Sörf ve diğer dört spor bu oyunlarda tanıtılacak olsa da, Japon’lar bu konuda pek heyecanlı ve hevesli değil. Yakın tarihli bir ankete göre, Japon halkının yaklaşık %83’ü Olimpiyatların iptal edilmesini istiyor ve bu konudaki protestolar sıklaşıyor.
Yaz ve kış oyunları organize eden sivil toplum otoritesi Uluslararası Olimpiyat Komitesi sözcüsü Mark Adams, “Dinliyoruz ama kamuoyu tarafından yönlendirilmeyeceğiz"
“Meslektaşlarım ve ben, Olimpiyatlara ve diğer milyarlarca dolarlık spor etkinliklerine ev sahipliği yapmanın maliyetleri ve faydaları hakkında yaptığımız araştırmaya dayanarak, bu ifadeyi ironik buluyorum".
Uluslararası Olimpiyat Komitesi, oyunların nerede yapılacağına karar verirken şehirlerdeki kamu duyarlılığını tartıyor. Örneğin, 2019’da komite, Stockholm’ün 2026’daki kış oyunlarına ev sahipliği yapma teklifini reddetti. Bunun yerine Milano ve Alp disiplini için Cortina d’Ampezzo’yu seçti çünkü İtalya’da halk desteği daha güçlüydü. Diğer dört ülke, Olimpiyatlara ev sahipliği yapmak için iç desteğin yetersiz olması nedeniyle ihale sürecinden çekildi.
Tokyo’nun çıkmazı, ev sahibi şehirlerin bu olaylar gerçekleştiğinde ilgilerini kaybetme eğiliminin yalnızca en son ve en uç örneğidir. Olimpiyatlar, Dünya Kupası ve diğer büyük etkinlikler düzenlendiğinde ortaya çıkan prestij ve ilginin getirdiği riskler bazılarına göre artık zahmete ya da maliyete değmez gibi görünüyor.
Başlangıçta, 2020 oyunları güçlü bir destek aldı. Tokyo, kitle kaynaklarını değerlendirip tüketicilerin atık elektronik malzemelerini kullanarak Olimpiyat madalyalarına dönüştürülmesini, gönüllüler arayarak ve toplum olarak Olimpiyat maskotlarını seçerek halkı sürece dahil etme konusunda yaratıcı oldu. Yaşanan tsunami ve Fukushima nükleer felaketinden sonra oyunlar, ulusal toparlanmanın vaadini ve sembolünü taşıyordu. Fakat bu duygu kısa sürdü.
Koronavirüs pandemisi başlamadan beş yıl önce, Tokyo halkı Olimpiyatlara olan ilgisini yavaş yavaş kaybediyordu. Eleştirmenler bürokrasiden, maliyet aşımlarından ve eğitimli işçi eksikliğinden yakınıyorlardı. Yeni bir ulusal stadyumun orijinal tasarımı 2 milyar ABD Dolarına yaklaştığında, bunun yerine yarı fiyatına mal olacak revize edilmiş bir plan gündeme geldi.
Bu model, Rio de Janeiro’daki 2016 Yaz Olimpiyatlarına ev sahipliği yapan Brezilya’da yaşananlara benziyordu. Yıllar önce, birçok Brezilyalı bu olaydan heyecan duymuştu. Aslında gerçekler çok farklıydı. Olimpiyatların ardından terk edilmiş tesisler, yolsuzluk iddiaları ve kaybedilen fırsatlar göz önüne alındığında onca harcamaya tüm vatandaşların lehine yönelik olarak Rio’yu yeniden inşa etmek mümkündü.
Şehir planlama uzmanları, Rio oyunlarına halkın ilgisini ölçmek için 21 milyon Tweet’i analiz etti. Spor etkinlikleri popüler olsa da, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin olumlu duygulardan çok olumsuz duygular ürettiğini görüldü. Bu Tweet’ler, halkın IOC’yi kendi kendine hizmet eden ama ev sahibi şehre yardım etmeye ilgisiz olarak gördüğünü gösteriyordu.
25 Mayıs 2021’de Dışişleri Bakanlığı, “ABD vatandaşlarının Japonya’ya seyahat etmekten kesinlikle vazgeçmesi" konusunda bir tavsiye uyarısı yayımladı . Amerikalılara “ülkede çok yüksek düzeyde COVID-19 “ olduğu için oraya gitmemelerini söylendi. Ancak ABD Olimpiyat ve Paralimpik Komitesi, ABD’li sporcuların yine de organizasyona katılacağını belirtti.
Oyunlar gerçekleşse bile hiçbir uluslararası seyirci gelmiyor ve ABD seyahat tavsiyesinden önce dünya çapında birçok sporcu tarafından zaten ifade edilen güvenlik endişeleri beklenenden daha az sayıda sporcunun katılımına dönüşebilir.
Olimpiyatlar yine de bol miktarda yayın geliri sağlayacaktır. 2018 ve 2020 Olimpiyatları’nda IOC 4.5 milyar $ kazandı. Dünyanın dört bir yanındaki insanlar, muhtemelen efekt olarak eklenen kalabalık gürültüsüyle, organizasyonu televizyonda veya diğer cihazlarda izleyebilecekler. Ancak bu para büyük ölçüde Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne akıyor, yani etkinliğe ev sahipliği yapan yere değil.
Komite başlangıçta Tokyo’ya Olimpiyatlar için yaptığı harcamaların bir kısmını karşılaması için 1.3 milyar dolar teklif etti, fakat sözleşmede kullanılan ifadeye göre kendi takdirine bağlı olarak farklı bir miktar ödeme yapmasının önü açık. Bir tahmine göre, yurtdışından seyirci olmaması Japonya’ya 23 milyar dolara mal olabilir .
Yerel organizatörler tarihsel olarak en çok bilet satışlarından değil, seyircilerin otellere, restoranlara ve şehir – ülke çevresinde yaptıkları seyahatlere harcadıkları paradan yararlanırlar. Yabancı seyircileri yasaklama kararı, seyahat iptallerini ve 600.000 bilet için para iadelerini beraberinde gündeme getiriyor.
2024 yılında Paris Yaz Oyunları, 2026 yılında Milano-Cortina Kış Oyunları ve 2028 yılında Los Angeles Yaz Oyunları başarı öykülerine dönüşebilir. Çünkü bu etkinlikler, geçmişteki organizasyonlar için inşa edilmiş mekânlardan yararlanacakları, geçici tesisleri kullanacakları ve uzun vadeli yerel ihtiyaçları inşaat planlarına entegre edecekleri için daha ucuz olmayı vaat ediyor. Bu şehirlerin her biri daha önce büyük spor organizasyonlarına ev sahipliği yaptı. Zorluk, sadece daha iyisini yeniden yapmakta görünüyor.