16:01:17

Bilim İnsanları Sivrisineklerin İnsanları Takip Etmek İçin Kızılötesi Kullandıklarını Keşfetti

Sivrisineklerin bizimle ilgili sevdiği bir şey var. Kokumuza ve nefesimize ek olarak, açıkta kalan tenimiz, bu kan barının iş için açık olduğunu ilan eden bir tür neon tabela görevi görür…

Yeni bir araştırmaya göre bunun nedeni, sivrisineklerin avlarını takip etmek için antenlerinde kızılötesi algılama kullanması.

Dünyanın pek çok yerinde sivrisinek ısırıkları tahriş olmanın ötesinde, dang, sarı humma ve Zika virüsü gibi patojenleri yayma kapasitesine sahiptir. Dünya Sağlık Örgütü istatistiklerine göre, Anopheles gambiae sivrisineği tarafından yayılan sıtma, 2022 yılında 600.000’den fazla kişinin ölümüne neden olmuştur.

Ciddi hastalıklardan ya da sadece çıldırtıcı bir kaşıntıdan kaçınmak için biz insanlar sivrisinek ısırıklarını önlemenin yollarını bulmaya oldukça hevesliyiz.

California Santa Barbara Üniversitesi‘nden (UCSB) bilim insanlarının yürüttüğü araştırma, sivrisineklerin konakçılarını aramak için nefesimizdeki CO2’yi ve belirli vücut kokularını algılamak gibi zaten bildiğimiz diğer ipuçlarının yanı sıra kızılötesi algılamayı da kullandığını ortaya koydu.

UCSB moleküler biyoloğu Nicholas Debeaubien, “Üzerinde çalıştığımız sivrisinek, Aedes aegypti, insan konakçıları bulma konusunda son derece yetenekli” diyor.

Ancak sivrisineklerin görüşü çok iyi değildir ve hava rüzgarlıysa veya konak hareket ediyorsa kokular güvenilmez olabilir. Bu yüzden ekip, kızılötesi algılamanın böceklere yiyecek bulmada güvenilir bir yardım sunabileceğinden şüphelendi.

Sadece dişi sivrisinekler kan içtiğinden, araştırmacılar her biri 80 dişi sivrisinek (yaklaşık 1-3 haftalık) içeren kafeslere termoelektrik plakalar, insan nefesi konsantrasyonunda CO2 ve insan kokuları kombinasyonlarıyla temsil edilen çeşitli sahte ‘konakçılar‘ sunmuş ve konakçı arama davranışlarını gözlemlemek için beş dakikalık videolar kaydetmişlerdir.

Bu davranışları “bir sivrisineğin kafesin ağına konması, yürümesi ve hortumunu uzatması, dişinin bir insana konmasını ve ardından labellumuyla deri yüzeyinden örnek alırken yürümesini andırıyor” şeklinde tanımladılar.

Sivrisineklerin bazılarına, insan derisinin ortalama sıcaklığı olan 34 santigrat dereceye ayarlanmış bir termoelektrik plaka sunuldu ve bu plaka aynı zamanda kızılötesi radyasyon kaynağı olarak da kullanıldı. Diğerleri ise sivrisineklerin hoşlandığı bilinen ancak kızılötesi yaymayan 29,5 °C’lik bir ortam sıcaklığına ayarlandı.

Her bir işaret tek başına – CO2, koku veya kızılötesi – sivrisineklerin ilgisini çekmeyi başaramadı. Ancak sadece CO2 ve koku içeren bir düzeneğe kızılötesi faktörü eklendiğinde böceklerin kana olan susuzluğu iki kat arttı.

“Herhangi bir işaret tek başına konak arama faaliyetini teşvik etmez. Sadece yüksek CO2 ve insan kokusu gibi diğer ipuçları bağlamında kızılötesi bir fark yaratır” diyor UCSB nörobiyoloğu Craig Montell.

Ekip ayrıca sivrisineklerin kızılötesi sensörlerinin, sıcaklığa duyarlı bir protein olan TRPA1’e sahip oldukları antenlerinde bulunduğunu doğruladı. Ekip bu proteinin genini çıkardığında, sivrisinekler kızılötesini algılayamadı.

Bol giysiler daha az kızılötesi geçirir. (DeBeaubien ve Chandel vd.)
Bulgular, sivrisineklerin neden özellikle açıkta kalan cilde çekildiğini ve kızılötesinin dağıldığı bol giysilerin neden onlara karşı bu kadar etkili bir görünmezlik pelerini olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor.

Ayrıca, sivrisineklere karşı biraz daha yüksek teknolojili savunmalara da yol açabilir, örneğin cilt sıcaklığındaki termal radyasyonu yem olarak kullanan tuzaklar oluşturma potansiyeli gibi.

DeBeaubien, “Küçücük boyutlarına rağmen, sivrisinekler diğer tüm hayvanlardan daha fazla insan ölümünden sorumludur” diyor.

“Araştırmamız, sivrisineklerin insanları nasıl hedef aldığının anlaşılmasını geliştiriyor ve sivrisinek kaynaklı hastalıkların bulaşmasını kontrol etmek için yeni olanaklar sunuyor.”

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…