00:33:08

‘Süper Dirençli’ Sivrisinekler Güneydoğu Asya’da Böcek İlaçlarından Kurtulabiliyor…

Araştırmacılar Kamboçya ve Vietnam’da bu dayanıklılıkla bağlantılı bir genetik mutasyonun yüksek sayılarda bulunduğunu tespit etti. Sarı humma, dang humması ve Zika virüsü taşıyan sivrisinek Aedes aegypti, dünyanın en ölümcül canlılarından biri olarak kabul ediliyor. Şimdi, biraz daha tehlikeli hale geliyor olabilir.

Çarşamba günü Science Advances dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar çeşitli ülkelerden sivrisinek topladı ve Kamboçya ve Vietnam’dan gelenlerin çoğunun yaygın olarak kullanılan bir böcek ilacına dirençle bağlantılı bir mutasyona sahip olduğunu tespit etti. L982W adı verilen mutasyon daha önce de sivrisineklerde gözlemlenmişti ancak hiçbir zaman bu kadar yüksek oranda görülmemişti.

Çalışmanın yazarı ve Japonya Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Tıbbi Entomoloji Bölümü‘nde kıdemli araştırmacı bilim insanı Shinji Kasai, basına yaptığı açıklamada, “Normalde kullandığımız böcek ilaçlarının sivrisineklere karşı etkili olmayabileceğinin farkında olmak önemlidir" dedi.

Çalışmanın bir bölümü için Kasai ve meslektaşları Gana, Tayvan, Vietnam ve Endonezya’dan 23 A. aegypti popülasyonundan örnekler topladı. Bu sivrisinekleri, aynı bölgelerden toplanan böcek ilacına duyarlı bir tür olan Aedes albopictus örnekleriyle karşılaştırdılar. Her iki sivrisineğe de iki farklı dozda permetrin – sinir sistemini hedef alan bir piretroid insektisit – püskürterek ölüm oranlarına baktılar. Tayvan’daki bir popülasyon dışında, tüm A. aegypti popülasyonları A. albopictus’tan daha düşük bir ölüm oranı gösterdi.

Daha az toleranslı A. albopictus türü için yüzde 99 öldürücü doza eşdeğer olan daha düşük dozaj, üç Tayvan ve bir Gana popülasyonu dışında neredeyse tüm A. aegypti popülasyonlarında yüzde 20’den daha düşük ölüm oranıyla sonuçlandı. Doz on kat artırıldıktan sonra, Gana’dan sadece iki popülasyonda yüzde 100 ölüm oranı görülmüştür. Vietnam’daki bir popülasyonda ve Endonezya’daki bir popülasyonda sivrisineklerin ölüm oranı hala yüzde 30’un altındaydı.

Araştırmacılar daha sonra böcek ilacı direnciyle ilgili mutasyonları bulmak için bazı sivrisineklerin DNA’sını analiz etti. Singapur ve Kamboçya’dan alınan diğer örnekleri inceledikten sonra, Kamboçya ve Vietnam’da örneklenen sivrisineklerin yüzde 78’inden fazlasının L982W mutasyonuna sahip olduğunu buldular.

Yazarlar ayrıca, L982W’yi de içeren bir mutasyon kombinasyonuna sahip sivrisinekleri keşfettiler, bu da onları “süper dirençli" hale getirdi ve “şimdiye kadar bildirilen diğer tüm saha popülasyonlarından önemli ölçüde daha yüksek piretroid direnci seviyelerine" sahip oldular. Kamboçya’nın Phnom Penh kentindeki sivrisineklerin yüzde 90’ından fazlası bu aşırı dirence sahipti ve bu da “bu bölgede A. aegypti’yi piretroidlerle kontrol etmeyi neredeyse imkansız" hale getirdi.

L982W mutasyonu henüz Güneydoğu Asya dışında tespit edilmedi, ancak bir düşünceye göre böceklerin belki de uluslararası ticaret yoluyla yayılması da muhtemel görünüyor.

“Aedes sivrisinekleri her yerde yaşayabilir. Kavanozlar, kullanılmış lastikler, plastik bardaklar, leğenler ve kapsüller gibi yapay su kaplarını seviyorlar," diyor Kasai. “Bu tür su kaplarını ortadan kaldırmanın imkansız olduğunu düşünüyorum."

Böcek ilacına dirençli sivrisinekler giderek büyüyen bir halk sağlığı sorunudur. Araştırmanın yazarları, son 50 yılda dang vakalarının 30 kat arttığını belirtiyor. CDC, her yıl yaklaşık 400 milyon kişinin dang hastalığına yakalandığını ve yaklaşık 21.000 kişinin öldüğünü tahmin ediyor. Yazarlara göre, uygun fiyatlı bir aşı ya da ilaç mevcut olmadığından, dang salgınlarını yönetmenin tek yolu böcek ilacıdır.

İngiltere’deki Liverpool Tropikal Tıp Okulu‘nda vektör biyoloğu olan David Weetman, New Scientist‘ten Jason Arunn Murugesu‘ya yaptığı açıklamada, yeni çalışmanın sivrisineklerde böcek ilacı direnci tehlikesini ortaya koyduğunu söylüyor.

Çalışmada yer almayan Weetman, “Bu çalışmada yeni tanımlanan mutant kombinasyonunun daha büyük bir tehdit oluşturup oluşturmadığı ya da daha büyük bir yayılma potansiyeline sahip olup olmadığı belirsiz" diyor. “Bu, Vietnam ve Kamboçya’daki oldukça yüksek frekanslar dışında kanıtların eksik olduğu vahşi doğadaki uygunluk faydaları ve maliyetleri dengesine bağlı olacaktır."

“Bu durum, piretroid ilaçlamaya bağımlı kontrol programlarının alternatifleri göz önünde bulundurması gerektiğini gösteriyor" diyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…