17:55:28

En Uzak Galaksideki Oksijen

Bilim insanları şimdiye kadar bulunan en uzak galakside oksijen tespit ederek erken galaksilerin daha önce düşünülenden daha hızlı oluştuğunu ortaya koydu. İki ayrı çalışmada iki gökbilimci ekibi tarafından rapor edilen bu önemli keşif, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA) aracılığıyla yapıldı…

Şili’nin Atacama Çölü’ndeki bu teleskop dizisi, Avrupa Güney Gözlemevi‘nin (ESO) de dahil olduğu uluslararası bir ortaklık tarafından işletiliyor.

NASA, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı’nın ortak projesi olan James Webb Uzay Teleskobu aracılığıyla geçen yıl keşfedilen JADES-GS-z14-0 bilinen en uzak galaksidir.

Işığının bize ulaşması 13,4 milyar yıl sürüyor; bu da onu evrenin 300 milyon yıldan daha az olduğu bir zamanda gördüğümüz anlamına geliyor -bugünkü yaşının sadece yüzde ikisi kadar.

Avrupa ALMA Bölgesel Merkezi‘nde ESO astronomu olarak görev yapan ve çalışmalara katılmayan Gergö Popping yaptığı açıklamada şunları söyledi “JADES-GS-z14-0’daki bu net oksijen tespiti beni gerçekten şaşırttı. Bu, galaksilerin Büyük Patlama’dan sonra daha önce düşünülenden daha hızlı oluşabileceğini gösteriyor.

“Bu sonuç, ALMA’nın evrenimizdeki ilk galaksilerin hangi koşullar altında oluştuğunu çözmede oynadığı önemli rolü ortaya koyuyor."

Bu keşif şimdiye kadar yapılan en uzak oksijen tespitine işaret ediyor ve bilim insanlarının galaksilerin erken evrende nasıl evrimleştiğine dair inançlarına meydan okuyor.

Hollanda’daki Leiden Gözlemevi‘nden makale yazarı ve gökbilimci Sander Schouws yaptığı açıklamada, “Bu, sadece bebek beklediğiniz yerde bir ergen bulmak gibi bir şey" dedi.

“Sonuçlar galaksinin çok hızlı oluştuğunu ve aynı zamanda hızla olgunlaştığını göstererek, galaksilerin oluşumunun beklenenden çok daha hızlı gerçekleştiğine dair artan kanıtlara katkıda bulunuyor."

Galaksiler tipik olarak yaşamlarına çoğunlukla hidrojen ve helyum gibi hafif elementlerden oluşan genç yıldızlarla dolu olarak başlarlar. Genç yıldızlar evrimleştikçe oksijen gibi daha ağır elementler oluştururlar ve bu elementler öldükten sonra ev sahibi galaksi boyunca dağılırlar.

Araştırmacılar evrenin 300 milyon yaşında ağır elementlerle dolu galaksilere sahip olmak için hâlâ çok genç olduğuna inanıyorlardı. Ancak son çalışmalar JADES-GS-z14-0‘ın kimyasal olarak daha olgun olduğunu ve beklenenden yaklaşık 10 kat daha fazla ağır elemente sahip olduğunu gösteriyor.

Araştırmacılar Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan çalışmada, oksijen tespitinin “galaksi oluşumunun ilk aşamalarında hızlı bir metal zenginleşmesine" işaret ettiğini belirttiler.

JADES-GS-z14-0‘ın “Büyük Patlama’dan sadece 300 Myr (milyon yıl) sonra şaşırtıcı bir şekilde metal bakımından zenginleştiği" ve galakside “parlak bir oksijen çizgisinin" tespit edilmesinin “evrenin erken dönemlerindeki galaksilerin hızlı bir evrim geçirdiği" fikrinin altını çizdiği belirtildi.

İtalya’nın Pisa kentindeki Scuola Normale Superiore‘den astrofizikçi ve makale yazarı Stefano Carniani yaptığı açıklamada, “Beklenmedik sonuçlar beni hayrete düşürdü çünkü galaksi evriminin ilk aşamalarına yeni bir bakış açısı getirdiler" dedi.

Carniani sözlerine şöyle devam etti: “Bir galaksinin bebek evrende çoktan olgunlaşmış olduğuna dair kanıtlar, galaksilerin ne zaman ve nasıl oluştuğuna dair soruları gündeme getiriyor."

Oksijenin tespit edilmesi, araştırmacıların JADES-GS-z14-0‘ın uzaklığının sadece yüzde 0,005’lik bir belirsizliğe kadar “olağanüstü hassas" bir ölçümünü yapmalarını da sağladı.

Makalenin ortak yazarı, “Bu hassasiyet seviyesi -1 km’lik bir mesafede 5 cm içinde doğru olmaya benzer- uzak galaksi özelliklerine ilişkin anlayışımızı geliştirmemize yardımcı oluyor" dedi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…