Sadece Beyinde, Kalpte Değil...
Araştırmaya Göre Covid Hastalarının Neredeyse Yarısı Aylar Sonra Tamamen İyileşemedi…
Bulgular, bilim insanlarının uzun Covid hastaları için daha kapsamlı bakım seçeneklerine yönelik çağrılarını güçlendirdi…
İskoçya’da 33.281 kişi üzerinde yapılan bir araştırma, Covid’e yakalanan her 20 kişiden birinin hiç iyileşemediğini, her 10 kişiden dördünün ise aylar sonra bile enfeksiyondan tam olarak kurtulamadığını ortaya koydu. Çarşamba günü Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmanın yazarları, daha önce Covid teşhisi konmuş ve konmamış kişilerdeki semptom sıklığını karşılaştırarak Covid’in uzun vadeli risklerine odaklanmaya çalıştılar.
Çalışmaya göre, daha önce semptomatik Covid enfeksiyonu geçirmiş kişiler, altı ila 18 ay sonra yapılan anketlerde, enfekte olmamış kişilere kıyasla yaklaşık üç kat daha yüksek oranda nefes darlığı, çarpıntı ve kafa karışıklığı veya konsantrasyon güçlüğü gibi belirli kalıcı semptomlar bildirmiştir. Bu hastalarda ayrıca kalp, solunum sağlığı, kas ağrıları, ruh sağlığı ve duyusal sistemle ilgili 20’den fazla başka semptom riski de artmıştır.
Bulgular, bilim insanlarının Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerdeki uzun Covid hastaları için daha kapsamlı bakım seçeneklerine yönelik çağrılarını güçlendirirken, bazı iyi haberler de sunuyor.
Çalışma, asemptomatik koronavirüs enfeksiyonu olan kişilerde daha büyük uzun vadeli sorun riskleri tespit etmedi. Ayrıca, enfeksiyonlarından önce en az bir doz Covid aşısı yapılmış olan katılımcıların çok daha sınırlı bir alt kümesinde, aşılamanın bazı uzun Covid semptomları riskini ortadan kaldırmasa da azaltmaya yardımcı olduğu görülmüştür.
Çalışmada, başlangıçta ciddi Covid vakaları olan kişilerin uzun vadeli sorunlar açısından daha yüksek risk altında olduğu tespit edildi.
Louis Sağlık Bakım Sistemi araştırma şefi ve Washington Üniversitesi‘nde klinik epidemiyolog olan Dr. Ziyad Al-Aly, “Bu çalışmanın güzelliği, bir kontrol grubuna sahip olmaları ve Covid enfeksiyonuna atfedilebilecek semptomatoloji oranını izole edebilmeleridir" dedi.
Dr. Al-Aly, “Bu aynı zamanda uzun Covid’in gerçekten çok sistemli bir hastalık olduğuna dair daha geniş bir fikirle de örtüşüyor," dedi, “sadece beyinde değil, sadece kalpte değil – yukarıdakilerin hepsi."
Araştırmayı yöneten Glasgow Üniversitesi‘nde halk sağlığı profesörü olan Jill Pell, bulguların uzun Covid hastalarına sağlık hizmetlerinin ötesine geçen ve iş, eğitim, yoksulluk ve engellilikle ilgili ihtiyaçları da ele alan destek sunulmasının önemini pekiştirdiğini söyledi.
Dr. Pell, “Bu bize Covid’in farklı bireylerde farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini ve hayatınız üzerinde birden fazla etkisi olabileceğini gösterdi" dedi. “İnsanları desteklemeye yönelik her türlü yaklaşım, öncelikle kişiselleştirilmiş ve aynı zamanda bütüncül olmalıdır. Cevap sadece sağlık sektöründe yatmıyor."
Uzun Covid, bir enfeksiyondan sonra hastaları aylarca veya daha uzun süre rahatsız edebilen bir dizi sorunu ifade eder. Geçtiğimiz yıl, Covid vakalarının sayısındaki patlama ve sağlık sistemlerinin enfeksiyonun ilk aşamalarını daha iyi yönetmeyi öğrenmesiyle birlikte araştırmacılar bu ürkütücü etkileri anlamaya daha fazla önem vermeye başladı.
ABD hükûmetinin tahminlerine göre Amerika Birleşik Devletleri’nde 7,7 milyon ila 23 milyon kişi uzun süredir Covid hastası olabilir.
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çarşamba günü kaleme aldığı bir makalede, “bu durum küresel olarak insanların yaşamlarını ve geçim kaynaklarını mahvediyor" dedi. Tüm ülkeleri “ölçeğine eşdeğer acil ve sürekli eylem" gerçekleştirmeye çağırdı.
İskoçya’daki çalışmanın yazarları, Nisan 2020’den itibaren virüs testi pozitif çıkan 33.281 kişiyi ve daha önce hiç Covid teşhisi konulmamış 63.000 kişiyi takip etti. Altı aylık aralıklarla bu kişilere yorgunluk, kas ağrıları, göğüs ağrısı ve nörolojik sorunlar da dahil olmak üzere yaşadıkları tüm semptomlar ve günlük yaşamda karşılaştıkları zorluklar soruldu.
Araştırmacılar, bu sorunların sıklığını enfekte olmuş ve olmamış kişilerle karşılaştırarak, diğer birçok uzun Covid araştırmacısının karşılaştığı bir zorluğun üstesinden gelmeye çalıştılar: bu sorunlar genel popülasyonda da yaygın olduğunda ve bir pandeminin ortasında yaygın olabildiğinde, Covid’e daha az spesifik semptomların nasıl atfedileceği.
Çalışmada tespit edilen en yaygın uzun Covid semptomlarının birçoğunun, hiç enfekte olmamış katılımcıların beşte biri ila üçte biri tarafından da bildirildiği tespit edildi. Ancak semptomlar daha önce Covid geçirmiş kişilerde önemli ölçüde daha yaygındı: Bu katılımcıların çalışma tarafından takip edilen 26 semptomdan 24’ünü bildirme olasılığı daha yüksekti.
Daha önce Covid vakası geçirenlerin yüzde 6’sı en son takip anketinde hiç iyileşmediklerini, yüzde 42’si ise sadece kısmen iyileştiklerini söyledi.
Dr. Pell, bir enfeksiyondan sonraki aylar ve yıllar boyunca uzun Covid semptomlarının yörüngesini hâlâ incelediğini söyledi. Ancak yeni çalışma bu soruya küçük bir pencere açtı. Daha önce enfekte olmuş hastalardan oluşan bir grupta, insanların yaklaşık yüzde 13’ü semptomlarının zaman içinde iyileştiğini söylerken, yaklaşık yüzde 11’i kötüleştiğini söyledi.
Dr. Al-Aly, “Bazıları zamanla düzeliyor," dedi, “ancak aynı zamanda daha uzun süreler boyunca bir dizi belirtiyle semptomatik kalan çok sayıda insan var."
Çalışmaya katılanların sadece küçük bir kısmı – yaklaşık yüzde 4’ü – enfeksiyonlarından önce aşılanmıştı ve bunların çoğu sadece tek bir dozla aşılanmıştı.
Dr. Pell, “Şu anda aşılamaya gerçekten büyük ölçüde güveniyoruz," dedi, “bu da bir miktar koruma sağlıyor, ancak mutlak değil."
Kadınlar, yaşlılar ve yoksul bölgelerde yaşayanlar da enfeksiyondan kaynaklanan daha ciddi yan etkilerle karşı karşıya kaldı. Solunum yolu hastalıkları ve depresyon gibi önceden var olan sağlık sorunları olanlar da aynı şekilde.
Çalışmaya katılan her 10 kişiden yaklaşık dokuzunun beyaz olması, uzun Covid risklerinin ırksal ve etnik gruplar arasında nasıl ve neden farklılık göstermiş olabileceğini belirlemeyi zorlaştırmaktadır.
Bilim insanları, grip ve diğer solunum yolu hastalıkları olan hastaların saldırısıyla karşı karşıya kalırken, son Covid dalgalanmalarından kurtulmak için hâlâ çalışan sağlık sistemleri için, daha erken bir koronavirüs enfeksiyonundan muzdarip hastaları tedavi etmek için çok daha fazla kaynağa ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.