07:36:29

Bağışıklığımızı Atlatan Kabus COVID Varyantı Yola Çıktı…

XBB adı verilen yeni koronavirüsün yeni bir alt varyantı, bu hafta başında Singapur’da kendini çarpıcı bir şekilde duyurdu. Yeni COVID vakaları bir günde iki kattan fazla artarak Pazartesi günü 4.700’den Salı günü 11.700’e çıktı ve bunun nedeni neredeyse kesinlikle XBB. Aynı alt varyant çok kısa bir süre önce Hong Kong’da da ortaya çıktı. Yaklaşık bir yıl önce başlayan rekor enfeksiyon dalgasına neden olan SAR-CoV-2 virüsünün Omicron varyantının yüksek oranda mutasyona uğramış bir soyundan gelen XBB, birçok yönden virüsün şimdiye kadarki belkide en kötü formudur. Önceki tüm varyant veya alt varyantlardan daha bulaşıcı görünüyor. Ayrıca monoklonal tedavilerin antikorlarından kaçarak, potansiyel olarak COVID tedavisi olarak bütün bir ilaç kategorisini etkisiz hale getirmekte.

Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi‘nde halk sağlığı uzmanı olan Amesh Adalja, XBB ile ilgili olarak basına verdiği demeçte, “Muhtemelen bağışıklık sistemini en çok bozan varyanttır ve mevcut monoklonal antikor temelli tedaviler ve önleme stratejisi için sorun teşkil etmektedir" dedi.

Kötü haber bu. İyi haber ise, orijinal aşılar XBB’ye karşı daha az etkili olsa da, Pfizer ve Moderna’nın yeni “bivalent" aşı takviyeleri XBB’ye karşı gayet iyi çalışıyor gibi görünüyor. Bu aşılar tüm enfeksiyonları ve yeniden enfeksiyonları önlemeyecek, ancak hastaneye yatışa veya ölüme yol açabilecek ciddi enfeksiyon olasılığını önemli ölçüde azaltacaktır. Adalja, “Bağışıklığı aşan varyantlarda bile, en önemli şey olan ciddi hastalığa karşı aşı koruması bozulmadan kalmaktadır" dedi.

Baylor College‘de aşı geliştirme uzmanı olan Peter Hotez, yeni koronavirüs daha bulaşıcı ve belirli ilaç türlerine karşı daha dirençli olacak şekilde geliştikçe, güçlendiricilerinizi güncel tutmanın “gelebileceklere hazırlık için yapabileceğiniz en etkili şey" olduğunu söyledi.

Bilim insanları XBB’yi ilk kez Ağustos ayında tanımladı. Bu, temel Omicron varyantından evrimleşen ve virüsün kilit kısımlarında, özellikle de virüsün hücrelerimize tutunmasına ve enfekte olmasına yardımcı olan spike proteini üzerinde giderek daha fazla mutasyon biriktiren birkaç ana alt varyanttan biridir.

XBB, spike boyunca en az yedi yeni mutasyona sahip. Bu mutasyonlar bir araya geldiğinde, alt varyantın bağışıklık sistemlerimiz tarafından tanınmasını zorlaştırmakta ve dolayısıyla antikorlarımızdan kaçma ve hücrelerimize girerek enfeksiyona neden olma olasılığını artırmaktadır.

Bu mutasyon birikimi şaşırtıcı değil. Spike proteini boyunca meydana gelen değişiklikler, pandemi dördüncü yılına doğru ilerlerken SARS-CoV-2’nin başlıca yeni varyantlarının ve alt varyantlarının çoğunu karakterize etmiştir.

Şaşırtıcı olan, XBB’nin yeni koronavirüsün bir sonraki baskın formu olmak için savaşırken ne kadar çok rekabete sahip olduğudur. Diğer birkaç Omicron alt varyantı da dolaşımdadır. Hepsi de oldukça evrimleşmiş durumda. Birçoğu, özellikle sivri uçtaki anahtar mutasyonların bir alt kümesini paylaşıyor.

Dolayısıyla XBB Asya’da tutunurken, XBB’nin BQ.1.1 adlı yakın bir kuzeni Avrupa’da ve bazı ABD eyaletlerinde hızla yayılmakta. BA.2.75.2 de dahil olmak üzere çekişme içinde olan başkaları da var. Hotez bu viral kuzenleri, klasik kelime oyununa ve yakın ilişkili virüslerin bilimsel tanımlamalarının karmaşasına bir gönderme olarak “Scrabble" alt varyantları olarak adlandırıyor.

Scrabble varyantları, bilim insanlarının “yakınsak evrim" olarak adlandırdıkları durumun bir göstergesidir. Yani, giderek daha fazla aynı mutasyonları toplayan ayrı viral alt soylar. Sanki Omicron’un çocuklarının hepsi ayrı ayrı ebeveynlerinden nasıl daha iyi bir virüs olacaklarını öğreniyor ve bu süreçte birbirlerine daha çok benziyorlar.

Bağışıklık-kaçış ortak niteliktir. Scrabble alt varyantlarından en az ikisi-XBB ve BQ.1.1- mevcut antikor tedavileri tarafından hemen hemen hiç tanınmıyor ve önde gelen haberci-RNA aşılarının ilk dozları tarafından üretilen antikorlar tarafından biraz daha az tanınıyor.

XBB ve kuzenleri, bazı tedavilerimizden ve daha az ölçüde de olsa orijinal aşılarımızdan kaçarak, yeni koronavirüsün genetik olarak nereye doğru gittiğini bize gösteriyor. Singapur gibi yerlerdeki mevcut enfeksiyon artışı, önümüzdeki kış veya ilkbaharda XBB veya akrabalarından biri her yerde baskın hale geldikçe, potansiyel bir küresel dalgalanmanın ön göstergesidir.

En kötü sonuçları hafifletmek mümkün. Geçmiş enfeksiyonlardan kalan doğal antikorlar hâlâ en iyi ve en dayanıklı antikorlardır. Sonsuza kadar dayanmazlar. Ancak birkaç ay veya potansiyel olarak bir yıl sürseler de kötü bir COVID vakasına yakalanma şansı oldukça düşüktür.

Pfizer ve Moderna bu yeni güçlendiricileri, özellikle SARS-CoV-2’nin hâlâ baskın formu olan ancak XBB ve diğer Scrabble alt varyantlarının onu geride bırakmasıyla hızla yok olan Omicron’un BA.5 alt varyantına saldırmak için bazı genetik talimatlar içerecek şekilde formüle etti.

Bivalent güçlendiriciler, Scrabble’lar da dahil olmak üzere BA.5 ile yakından ilişkili virüs formlarına karşı oldukça iyi çalışacakır. Hotez verdiği demeçte, “Bunun nedeni – güçlendiricilerdeki – iki bileşenden birinin BA.5’e karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturması ve yeni Scrabble varyantlarının çoğunun orijinal Çin soyundan daha çok BA.5’e benzemesidir" dedi.

Elbette bunun anlamı, hızla gelişen virüse ayak uydurmak için eninde sonunda yeni bir güçlendiriciye daha ihtiyacımız olacağıdır. Elbette, iki değerlikli güçlendiriciler BA.5 ve BA.5’in yakın torunlarına karşı işe yarıyor. Peki ya XBB ve kuzenlerinden sonra gelen bir sonraki nesil Omicron alt varyantları ne olacak?

Her geçen gün daha fazla sağlık yetkilisi yıllık COVID aşısı fikrini benimsiyor. Hatta ABD Başkanı Joe Biden geçen ay yaptığı bir açıklamada bu fikri destekledi. Biden, “Virüs değişmeye devam ettikçe, artık aşılarımızı her yıl baskın varyantı hedef alacak şekilde güncelleyebileceğiz" dedi. “Tıpkı yıllık grip aşınız gibi."

Ancak bazı epidemiyologların korktuğu gibi, doğal antikorlar daha hızlı kaybolur ve yeni koronavirüs hızlanan bir oranda mutasyona uğrarsa, yılda bir takviye yeterli olmayabilir. Yılda iki kez yeni takviyelere ihtiyacımız olduğu ortaya çıkarsa, endüstrinin yeterince hızlı yeni aşılar geliştirip geliştiremeyeceği ve sağlık kurumlarının bunları hızla onaylayıp onaylayamayacağı önemli bir endişe kaynağıdır.

Ancak daha da büyük bir soru var. Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi‘nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan James Lawler, “Daha önemli olan faktör, insanların daha yeni bir aşı yaptırmasıdır" dedi.

Her altı ayda bir yeni bir aşı yapılsa bile, ciddi hastalık ve ölüm oranlarında bir fark yaratacak kadar insan bunu yaptırabilecek mi? Takviye aşılarını olanlar küresel olarak azalıyor.

XBB kötü bir alt varyanttır. Ancak bu COVID ile ilgili son söz değil. Yeni-koronavirüs mutasyona uğramaya devam edecek ve birçok insan dikkat etse de etmese de antikorlarımızdan kaçmanın yeni yollarını bulacak.

Virüsün bizimle işi bitmedi. Bu da bizim onunla işimizin bitmeyeceği anlamına geliyor. Güçlenmek lazım. Ve belki de 2023’te tekrar güçlenmeye hazır olmanız lazım.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…