Keşfeden Üçüncü Ülke...
Çin, gelecekte enerji kaynağı olabilecek yeni bir Ay minerali keşfetmesinin ardından Ay’a üç insansız görev düzenlemeyi hedefliyor…
Çin ve ABD arasındaki uzay yarışı, Pekin Ulusal Uzay İdaresi’nin Cumartesi günü yaptığı açıklamaya göre önümüzdeki 10 yıl içinde Ay’a üç yörünge aracı fırlatmak için onay almasının ardından hız kazanıyor. Haber ilk olarak Bloomberg tarafından duyuruldu. Çin devlet kontrolündeki Global Times gazetesine göre bu haber, Çin’in Changesite-(Y) adını verdiği yeni bir Ay mineralini keşfeden üçüncü ülke olmasından bir gün sonra geldi. Çin’in Chang’e-5 misyonu 2020’de Ay’dan örnekler aldı ve Global Times tarafından Ay kaya parçacıklarında bulunan “sütun kristalinde fosfat minerali" olarak tanımlandı. Mineral, gelecekte bir enerji kaynağı olabilecek helyum-3 içeriyor.
Keşif, Artemis I ay görevinin ikinci kez ertelenmesinin ardından ABD’nin çabalarını arttırması için daha fazla baskı oluşturabilir. NASA, Çin’in Rusya ile birlikte bir araştırma istasyonu kurmayı planladığı Ay’ın güney kutbunu da araştırdığı için Ay madenciliği iki ülke arasındaki bir sonraki gerilim kaynağı olabilir.
Çin, bir uzay istasyonu inşa ederek, Ay’dan örnekler toplamak için bir dizi görev başlatarak ve NASA’ya rakip olmak için bu yılın başlarında Mars’a Zhurong adlı bir gezici araç göndererek son zamanlarda uzay araştırmaları konusundaki çabalarını hızlandırdı.
NASA‘nın web sitesine göre, ABD Ay’a astronot gönderen tek ülke olmaya devam ediyor ve son iniş yaklaşık 50 yıl önce Apollo 17 görevinde gerçekleşti.
ABD’nin Apollo 11 görevi, Temmuz 1969’da Ay’ın yüzeyinden yaklaşık 49 pound (22 kilogram) malzeme ile başka bir gezegenden Dünya’ya örnek getiren ilk görev olmuştu.
ABD’nin Ay ve Mars’a insanlı keşif planını başlatacak ilk insansız görev olan ABD Artemis I misyonu, tekrarlanan yakıt sızıntıları nedeniyle fırlatma rampasında takılıp kalırken, Çinli bilim insanları ülkenin Ay keşif görevlerinde yeni atılımlar yapıyor ve Dünya’nın doğal uydusunda suyun varlığına ilişkin daha önemli bulgular elde ediyor.
Çin’in Chang’e-5 misyonu tarafından alınan numuneler Ay minerallerinde yüksek oranda su bulunduğunu ortaya koyarak Ay’da su bulunduğuna dair dünyaya doğrudan kanıt sunarken, daha önce sadece uzaktan algılama teknolojisiyle yapılan gözlem sonuçlarını doğruluyor ancak gerçek Ay numunelerini analiz etmekte yetersiz kalıyor.
Cumartesi günü uluslararası bilim dergisi Nature Communications‘da yayımlanan bulguya ilişkin yeni yayınlanan makaleye göre, örnekleri inceleyen Çinli bilim insanları, Chang’e-5 iniş bölgesindeki Ay topraklarında en az 170 ppm su içeriği tahminlerinin, Moon Minerology Mapper ve Chang’e-5‘in iniş aracı tarafından bildirilenlerle tutarlı olduğunu söyledi.
Chang’e-5, 2000’li yılların başında formüle edilen Çin Ay keşif projesinin üçüncü aşamasını oluşturuyordu. Görev, Ay’ın Kuzeydoğu Oceanus Procellarum havzasından yaklaşık 1,7 kilogram Ay mineralini başarıyla geri getirdi.
Cuma günü Çinli bilim insanları Ay’da ilk kez yeni bir mineral keşfederek buna Changesite-(Y,) adını verdiler ve Çin’i Ay’da yeni bir mineral keşfeden üçüncü ülke yaptılar.
Bunun hemen ardından Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) Cumartesi günü, 10 yıl boyunca art arda gerçekleştirilecek Chang’e-6, -7 ve -8‘den oluşan yeni Faz-4 Ay sondası görevinin devlet onayını aldığını ve sorunsuz bir şekilde ilerlediğini duyurdu.
Çin Ay Keşif ve Uzay Mühendisliği Merkezi Direktörü Liu Jizhong Cumartesi günü verdiği bir röportajda, Chang’e-5‘in yedeği olan ve örnek alma kabiliyetine sahip Chang’e-6 sondasının Ay’ın uzak tarafına gideceğini söyledi. Modülün temel olarak tamamlandığını da sözlerine ekledi.
Liu, Chang’e-7 sondasının şu anda geliştirilmekte olduğunu kaydetti. Görev daha sonra Ay’ın Güney Kutbu bölgesini keşfedecek ve Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu için temel bir yapı oluşturacak.
Ancak Çinli uzay gözlemcilerine göre Ay, ABD’nin Soğuk Savaş zihniyetini somutlaştırdığı bir başka alan haline gelmiş görünüyor.
ABD uzay ajansı NASA geçtiğimiz günlerde, Çin’in Ay’daki potansiyel iniş alanlarının Ay’ın Güney Kutbu bölgesinde ABD ile örtüştüğünü iddia eden raporların ardından, Ay misyonu konusunda “açık ve şeffaf" olmadığını söyleyerek Çin’e ateş püskürdü.
Bloomberg‘in Cumartesi günü bildirdiğine göre NASA Başkanı Bill Nelson, Çin’i uzay teknolojisini çalmakla suçladı ve Çin’in uzay enkazı konusunda eleştirildiğini söyledi.
Washington Street Journal ise “bugün yeni bir uzay yarışı içindeyiz, bu kez Çin ile. Hem ekonomik hem de ulusal güvenliğimiz ciddi risk altında." Haberde ayrıca Haziran ayında düzenlenen ve ABD Uzay Kuvvetleri, Savunma İnovasyon Birimi ve Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı tarafından desteklenen Uzay Sanayi Üssünün Durumu konferansının son raporuna atıfta bulunularak, konferansların başladığı 2019 yılından bu yana ilk kez sanayi ve hükûmetten 350 katılımcının ABD uzay sektörü hakkında karamsar olduğu belirtildi. Katılımcılar, Çin’in 2032 yılına kadar ABD’yi baskın uzay gücü olarak geçeceğini öngörüyor.