23:43:21

Olası Bir Pandemi İçin Gezegenin Yeterli Kuş Gribi Aşısı Var mı?

ABD hükûmetinin elinde bir miktar H5N1 aşısı stoku var ve birkaç şirket ihtiyaç halinde milyonlarca aşı daha üretebilir. Ancak arzın artırılması zaman alabilir. ABD’de düzinelerce sığır sürüsünün kuş gribi virüsü H5N1 ile enfekte olması, sıklıkla kümes hayvanlarını ve yabani kuşları enfekte eden patojenin insanlarda daha geniş çapta yayılıp yayılmayacağına dair endişeleri artırdı…

Virüs geçtiğimiz birkaç yıl içinde kuşlarda birçok kez dolaşıma girmiş olsa da, şimdi insanlarla düzenli olarak temas eden memelileri de enfekte ediyor.

Pennsylvania Üniversitesi‘nde mikrobiyoloji profesörü olan Scott Hensley, “İşin endişe verici yanı, bu virüslerin sığırlar aracılığıyla insanlarla çok fazla temas ettiği görülüyor," diyor. “Bu durum denklemi çok hızlı bir şekilde değiştirebilir."

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri ve birçok uzman, halk sağlığı riskinin hâlâ çok düşük olduğunu savunuyor. ABD’de şimdiye kadar insanlarda sadece iki vaka rapor edilmiştir ve bunlardan biri şu anda sığırlarda dolaşan suşla enfekte olmuştur. Yine de federal hükûmet, ilaç şirketleri ve araştırmacılar, insanların H5N1’e karşı toplu olarak aşılanmasının gerekli olması ihtimaline karşı hazırlıklarını sürdürüyor.

Tufts Medicine‘de enfeksiyon kontrol sorumlusu ve Tufts Tıp Merkezi‘nde hastane epidemiyoloğu olan Shira Doron, “COVID ile kıyaslandığında kuş gribi aşısı açısından oyunun ilerisindeyiz" diyor. Ancak uzmanlar, ABD’nin yeterince aşı üretme ve dağıtma kabiliyetinin yanı sıra aşıların dolaşımdaki suşlara karşı dayanıklı olup olmayacağı konusundaki endişelerini dile getirdiler.

CDC sürekli olarak dolaşımda olan kuş gribi türlerini taramakta ve aşıları buna göre güncellemektedir. Şu anda dolaşımda olan suşla iyi eşleşen iki aday aşı virüsü bulunmaktadır. Ulusal Pandemi Öncesi Grip Aşısı Stoku, ilk aşılama dalgası sırasında kullanılabilecek yaklaşık birkaç yüz bin dolu flakon ve şırıngaya sahiptir. Stratejik Hazırlık ve Müdahale İdaresi‘nde (ASPR) bulaşıcı hastalıklara hazırlık ve müdahale direktörü olan David Boucher, bu aşıların o kadar da eski olmadığını, yeni ve devam eden klinik deneylerden arta kalanlar olduğunu söylüyor.

ASPR‘nin elinde ek aşılar yapmak için malzemeler de var. Boucher, “Oldukça büyük bir dökme antijen – bir aşının hedef aldığı virüs parçası – stokumuz var ve ayrıca adjuvan – vücudun aşıya karşı bağışıklık tepkisini artıran bir madde – stokluyoruz, böylece üretime geçmemiz gerekirse aşıların iki ana yapı taşına sahibiz" diyor. Bunun üç ila dört ay içinde üretilecek birkaç milyon doza eşdeğer olacağını tahmin ediyor.

ABD hükümetinin ayrıca üç ilaç şirketiyle ortaklığı bulunuyor: GSK, CSL Seqirus ve Sanofi. Bu şirketler mevsimsel grip üretim kapasitesine sahipler ve ihtiyaç duyulması halinde kuş gribi aşılarının üretimini artırabileceklerini söylüyorlar.

Boucher, “Bunu mevsimsel – grip aşısı – üretimini kesintiye uğratmaya karşı tartmamız gerekecek, ancak eğer bu işe girersek, önümüzdeki dört veya beş ay içinde on milyonlarca dozu – üretimin ilk dört ayında yaklaşık 100 milyondan fazla – hazır hale getirebiliriz" diyor.

Ancak Doron, bir kuş gribi aşısının ölçeğini büyütmeyi zorlaştıracak bazı nüanslar olduğunu söylüyor. Birincisi, mevcut aday aşılar yumurta bazlı ve bu biraz lojistik bir sorun: virüs, grip aşısı için gerekli yumurtaları üreten tavukları öldürebilir. Ancak ABD, herhangi bir bulaşmayı önlemek ve güvenliği sağlamak için gizli bir tavuk stoku tutuyor. Boucher, “Etrafında biyogüvenlik çiti olan bir yumurta stoğumuz var, bu nedenle şu anda yumurta tedariki konusunda endişe duymuyoruz" diyor.

Teksas Biyomedikal Araştırma Enstitüsü‘nde moleküler biyolog olan ve şu anda CDC ile birlikte bu tür aşılar üzerinde çalışan Luis Martinez-Sobrido, aday kuş gribi aşılarının hem yumurta hem de hücre bazlı kültürlerde (bir laboratuvar kabında yetiştirilen) kullanılabileceğini söylüyor.

CSL Seqirus, AUDENZ adında FDA onaylı hücre bazlı bir H5N1 aşısı üretmektedir. Bir şirket sözcüsüne göre, CSL Seqirus‘un Kuzey Carolina’da bulunan aşı üreticisi, bir influenza pandemisi ilanından sonraki altı ay içinde 150 milyon doza kadar hücre bazlı pandemik influenza aşısı sağlayabilir.

Aşıların yeni H5N1 türlerine karşı nasıl dayanacağı konusunda da bazı şüpheler var. Tıpkı COVID’e neden olan virüsün mutasyona uğraması ve aşının güncellenmesini gerektirmesi gibi, H5N1 de mutasyona uğrayabilir.

Boucher, “Bu, yeni bir türe sızan bir virüse sahip olduğumuzda yaşadığımız endişelerden biri" diyor. “Ancak şu anda bulunduğumuz noktada, iyi eşleşen aday aşı virüsü ile, onu kullanırsak etkinlikte hızlı bir düşüş beklemiyoruz."

Buna ek olarak, New England Journal of Medicine‘ın yakın tarihli bir raporu, yakın zamanda enfekte olan süt çiftçisindeki H5N1 virüsünün, patojenin memelilerde viral adaptasyonla yaygın olarak ilişkili olan hücrelere nasıl bağlandığını etkileyen bir gene sahip olduğunu ve ayrıca mevcut aday aşının hedeflediği virüsün evrimsel grubuyla çok yakından ilişkili proteinlere sahip olduğunu ortaya koydu. Bu durum, aşının insanları en azından ağır hastalıklara ve ölüme karşı koruma kabiliyeti açısından iyiye işarettir.

Mutasyona uğrayan virüslere karşı koymanın bir yolu, COVID’e karşı koruma sağlamak için geliştirilenler gibi bir mesajcı RNA veya mRNA aşısı oluşturmaktır, çünkü dolaşımdaki türlere göre kolayca uyarlanabilir. Boucher, “Evrim geçirebilen bir virüsü takip ederken, hızlı bir şekilde dönebilmek istersiniz" diyor ve COVID aşıları için uyarlanabilirliğin kilit önemde olduğunu belirtiyor. “Bu virüs, kullandığımız aşıdan biraz fazla farklı olduğu bir yere evrildiğinde, mRNA dizisini değiştirdik."

Boucher, ASPR‘deki ekibinin grupla ortaklık kurabilecek şirketlere bir talep gönderdiğini ve kendisinin ve meslektaşlarının önümüzdeki haftalarda daha fazlasını duyurabileceklerini söylüyor.

Biyoteknoloji şirketi Moderna, ABD’de salgınlara neden olan kuş gribi virüsüyle aynı evrimsel grubu hedef alan bir mRNA aşısının 2. aşama denemesini yürütüyor. Şirket, aşının yeni mutasyonlara kolayca uyarlanabileceğine inanıyor.

Moderna sözcüsü basına gönderdiği bir e-postada “COVID-19 aşılarımızda gördüğümüz gibi, mRNA platformumuzun bir özelliği de aşıların en son suşlara yönelik olarak hızla güncellenebilmesidir" dedi.

Akademik araştırmacılar da kendi mRNA aşılarını geliştirmek için çalışıyorlar. Hensley ve meslektaşları, kısa süre önce bilimsel bir dergide yayımlanmak üzere kabul edilen ve mRNA H5N1 aşılarının hem farelerde hem de gelinciklerde çok güçlü bağışıklık tepkileri ortaya çıkardığını gösteren bir ön baskı makalesi yayımladılar. Aşı henüz insanlarda test edilmedi.

Hensley, “Aşı, bu yeni H5 kladlarına – evrimsel gruplara – karşı çok güçlü nötralize edici antikorlar ortaya çıkarmak ve hayvanları enfeksiyondan korumak için tasarlandığı şeyi yapıyor gibi görünüyor" diyor. Çalışmalar başladığından bu yana virüsün biraz mutasyona uğradığını ancak değişikliklerin oldukça küçük olduğunu ve aşının buna göre güncellenebileceğini belirtiyor.

Uzmanlar aşıların da pandemi müdahalesinin sadece bir parçası olduğunu vurguluyor. Davranış değişiklikleri de viral bulaşmayı azaltmanın anahtarıdır.

Doron, “Bu kesinlikle paniğe değer bir durum değil," diyor. “Ancak tüm insanların yapması gereken şeyler var ve hayvanlarla çalışan insanların yapması gereken de bazı şeyler var." Doron, halka pastörize edilmemiş sütten kaçınmalarını ve yabani ya da çiftlik hayvanlarıyla teması sınırlandırmalarını tavsiye ediyor. Bu hayvanlarla temas edenlerin kişisel koruyucu ekipman kullanmaları gerektiğini de sözlerine ekliyor.

Hem Doron hem de Martinez-Sobrido, H5N1 için yeni antiviral ilaçların doğrulanması ve geliştirilmesinin önemini vurgulamaktadır. Virüs muhtemelen Tamiflu gibi mevcut grip tedavilerine karşı hassastır, ancak araştırmacılar daha güçlü antivirallere ihtiyaç olduğunu vurgulamışlardır.

Martinez-Sobrido, “Bu virüs insanlara sıçrarsa, CDC’nin herkesi aşılamak için büyük miktarda aşı üretmesi biraz zaman alacak" diyor. “Herkes aşıya erişene kadar virüse karşı ilk savunma hattımız olacak ilaçlara ihtiyacımız var."

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…